Chi phí không chính thức có dấu hiệu trở lại, Thủ tướng chỉ đạo 'nóng'

DNVN - Trong bối cảnh xu hướng chi phí không chính thức có dấu hiệu quay trở lại, tính năng động của chính quyền địa phương suy giảm, doanh nghiệp tiếp tục đối diện với nhiều thách thức mới, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu chấn chỉnh kỷ cương, tăng cường trách nhiệm, khắc phục hạn chế, tạo lập môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp.

Phong thủy quản trị năng lượng – mảnh ghép cho doanh nghiệp trong kỷ nguyên mới / Đà Nẵng là điểm đến tiềm năng cho doanh nghiệp khởi nghiệp AI

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký công điện số 63/CĐ-TTg ngày 12/5/2025 về việc chấn chỉnh kỷ cương, tăng cường trách nhiệm, khắc phục hạn chế, tạo lập môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp.

Công điện được gửi tới bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ; chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI).

Công điện nêu rõ: Báo cáo Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) và Chỉ số Xanh cấp tỉnh (PGI) năm 2024 do VCCI công bố ghi nhận nhiều kết quả tích cực.

Tuy nhiên, PCI 2024 cũng cho thấy xu hướng chi phí không chính thức có dấu hiệu quay trở lại; tính năng động của chính quyền địa phương suy giảm; khó khăn về tiếp cận đất đai gia tăng; doanh nghiệp có dấu hiệu phục hồi, nhưng quy mô sản xuất kinh doanh vẫn chưa trở lại mức trước đại dịch COVID-19 và tiếp tục đối diện với nhiều thách thức mới, đặc biệt là biến động kinh tế toàn cầu ngay từ đầu năm 2025.

Theo PCI 2024, quy mô sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp vẫn chưa trở lại mức trước đại dịch COVID-19, doanh nghiệp tiếp tục đối diện nhiều thách thức mới.

Theo đó, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tiếp tục chấn chỉnh kỷ cương, tăng trách nhiệm, khắc phục hạn chế, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII, Nghị quyết 41-NQ/TW và 68/NQ-TW của Bộ Chính trị.

Người đứng đầu Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương căn cứ chức năng, nhiệm vụ, nghiên cứu báo cáo PCI 2024 để đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn, nâng cao chất lượng điều hành và cải thiện môi trường đầu tư. Chấn chỉnh tinh thần phục vụ của cán bộ, xử lý nghiêm hành vi vi phạm, chấm dứt tình trạng chi phí không chính thức.

Rà soát, duy trì hiệu quả đường dây nóng theo quy định, xử lý kịp thời phản ánh của doanh nghiệp. Đẩy mạnh cải cách thể chế, đối thoại công – tư, nâng cao hiệu quả thực thi chính sách, phấn đấu tăng trưởng GDP năm 2025 đạt 8% trở lên.

Thực hiện quyết liệt các Nghị quyết 66/NQ-CP và 02/NQ-CP về đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh, đặc biệt ở các lĩnh vực như thuế, hải quan, xây dựng, môi trường, điện năng…

Hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực sản xuất, kết nối với FDI, đào tạo nhân lực chất lượng cao. Đồng thời tăng cường tuyên truyền để doanh nghiệp hiểu rõ quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm, không tiếp tay hay dung túng hành vi tiêu cực.

Khuyến khích doanh nghiệp đầu tư nghiên cứu phát triển sản phẩm mới, nâng cao chất lượng, tái cơ cấu hiệu quả, ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số, tham gia kinh tế xanh, kinh tế số, tuần hoàn, thích ứng biến đổi khí hậu.

Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp VCCI và các cơ quan liên quan đề xuất giải pháp cụ thể cải thiện môi trường kinh doanh, báo cáo Chính phủ trong Phiên họp thường kỳ tháng 6/2025.

VCCI tiếp tục làm cầu nối giữa doanh nghiệp và Chính phủ, chủ động nắm bắt khó khăn, kiến nghị chính sách, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương cải thiện môi trường kinh doanh, thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân.

Văn phòng Chính phủ theo dõi, đôn đốc triển khai Công điện, kịp thời báo cáo Thủ tướng các vấn đề vượt thẩm quyền.

Chi phí không chính thức đo lường mức chi phí ngoài quy định mà doanh nghiệp phải trả cũng như những trở ngại do những chi phí này gây nên đối với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Theo Báo cáo PCI 2024, chi phí không chính thức có dấu hiệu quay trở lại. Năm 2024, gần 37% doanh nghiệp trả chi phí không chính thức, tăng nhẹ so với 33% năm 2023. Tỷ lệ doanh nghiệp trả chi phí không chính thức cho cán bộ thanh tra, kiểm tra lên đến 28% (so với 16% năm trước). Tỷ lệ này khi thực hiện thủ tục kinh doanh có điều kiện lên gần 55% (cao hơn nhiều so với 2023); về thủ tục đất đai là khoảng 50% (so với gần 38% năm 2023).

Tỷ lệ doanh nghiệp trả chi phí không chính thức trong đấu thầu công ở địa phương cũng nhích từ 27,6% năm 2023 lên 28,6% năm 2024.

Tuy nhiên, báo cáo cũng ghi nhận điểm tích cực: chỉ 2,3% doanh nghiệp cho biết chi phí không chính thức chiếm trên 10% doanh thu – tiếp nối xu hướng giảm dần đều từ 2010. So với mức gần 13% năm 2006 (năm khảo sát đầu tiên), gánh nặng chi phí không chính thức đã giảm rất mạnh. Đặc biệt, tỷ lệ doanh nghiệp có tranh chấp nhưng không khởi kiện do lo ngại tình trạng “chạy án” cũng giảm rõ rệt từ 53% năm 2023 xuống còn 44% năm 2024.