Doanh nghiệp lo ngại quy định giảm phát thải khí nhà kính làm tăng chi phí

Trả lời Công văn của cơ quan soạn thảo về việc góp ý dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 06/2022/NĐ-CP (được sửa đổi bởi Nghị định 119/2025/NĐ-CP) do Bộ Nông nghiệp và Môi trường soạn thảo, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã có văn bản nêu quan điểm của cộng đồng doanh nghiệp, trong đó đặc biệt quan ngại về các quy định tại Điều 28.3 liên quan đến quy trình kỹ thuật.

"Vượt chuẩn" cam kết quốc tế?

Theo VCCI, cơ quan soạn thảo cho rằng việc ban hành các quy chuẩn kỹ thuật (như QCVN 76:2023/BTNMT) về thu gom, vận chuyển, lưu giữ và tái chế các chất được kiểm soát là cần thiết để thực thi Nghị định thư Montreal và bản sửa đổi bổ sung Kigali, nhằm mục tiêu cắt giảm 80% lượng tiêu thụ môi chất lạnh nhóm HFC vào năm 2045.

Tuy nhiên, VCCI nhận định rằng cam kết quốc tế thực tế không bắt buộc Việt Nam phải ban hành văn bản quy định chi tiết về quy trình kỹ thuật này. Theo định nghĩa của Nghị định thư Montreal, lượng tiêu thụ các chất được kiểm soát của mỗi quốc gia được tính bằng lượng sản xuất cộng với lượng nhập khẩu và trừ đi lượng xuất khẩu.

Như vậy, để thực thi Nghị định thư, Việt Nam chỉ cần kiểm soát chặt chẽ đầu vào (sản xuất và nhập khẩu). Thực tế từ năm 2005 đến nay, thông qua các chính sách hạn ngạch nhập khẩu tại các Thông tư liên tịch trước đây, Việt Nam đã hoàn thành tốt các nghĩa vụ quốc tế theo báo cáo của Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP).

Ảnh minh hoạ.

Việc đặt ra thêm các quy định bắt buộc về cách thức thu gom, lưu trữ, tái chế hay tái sử dụng bên cạnh công cụ hạn ngạch đang thực thi hiệu quả được VCCI đánh giá là "vượt quá yêu cầu của Nghị định thư".

Về vai trò điều tiết của cơ chế giá cả thị trường khi hạn ngạch nhập khẩu bị thắt chặt, VCCI dẫn chứng số liệu thực tế cho biết, hạn ngạch nhập khẩu các chất được kiểm soát của Việt Nam đang giảm dần theo lộ trình: từ 3.600 tấn (giai đoạn 2015-2019) xuống còn 2.600 tấn (2020-2022) và dự kiến chỉ còn 1.300 tấn trong giai đoạn 2025-2029.

Các doanh nghiệp phản ánh, khi hạn ngạch giảm từ mức 3.600 tấn xuống 2.600 tấn vào năm 2020, giá các loại khí này trên thị trường đã tăng gấp đôi. Dự báo khi hạn ngạch tiếp tục cắt giảm xuống 1.300 tấn vào năm 2025, giá thành có thể tăng gấp 2-3 lần hiện nay.

"Với mức chi phí cao như vậy, bản thân các doanh nghiệp và người dân sẽ phải tự cân đối, tìm mọi cách để tiết kiệm, chống thất thoát khí HFC và tăng cường thu gom, tái chế để phục vụ nhu cầu mà không cần bất kỳ một biện pháp quản lý hành chính nào khác của Nhà nước", VCCI lập luận.

Ngược lại, nếu hạn ngạch vẫn cấp rộng rãi, giá thành rẻ, thì dù có quy định chặt chẽ về máy móc hay trình độ chuyên môn, động lực để tránh thất thoát khí HFC của người dùng cũng sẽ không cao. Do đó, VCCI cho rằng việc lấy lý do thực thi cam kết quốc tế để ban hành quy chuẩn kỹ thuật ngặt nghèo trong bối cảnh vẫn áp dụng hạn ngạch là chưa thỏa đáng.

Lo ngại chi phí xã hội tăng 15-20%

Bên cạnh tính cần thiết của quy định, VCCI cũng cảnh báo về những tác động tiêu cực đến chi phí kinh doanh. Các yêu cầu trong quy chuẩn về trang thiết bị như: máy thu hồi, bình chứa, cân định lượng, bơm chân không, thiết bị kiểm tra rò rỉ... cùng yêu cầu về chứng chỉ đào tạo của kỹ thuật viên sẽ tạo ra gánh nặng lớn.

Theo tính toán từ các doanh nghiệp điện lạnh, để tuân thủ các nghĩa vụ này, chi phí hoạt động của doanh nghiệp có thể tăng khoảng 15-20%. Điều này chắc chắn sẽ được phản ánh vào giá thành dịch vụ mà người tiêu dùng phải gánh chịu.

Hơn nữa, việc yêu cầu khắt khe về chứng chỉ hành nghề có thể dẫn đến tình trạng thiếu hụt kỹ thuật viên đủ điều kiện, gây ách tắc cục bộ và kéo dài thời gian chờ đợi của khách hàng trong các dịp cao điểm như đầu mùa hè, đặc biệt tại các khu vực xa trung tâm, nơi mạng lưới nhà cung cấp dịch vụ điện lạnh còn mỏng.

Từ những phân tích trên, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc, xem xét lại sự cần thiết của các quy định trong dự thảo để bảo đảm tính hợp lý, tránh gây lãng phí xã hội và tạo thuận lợi cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.