Hơn 44% doanh nghiệp gặp khó trong thực hiện thủ tục hành chính

Kết quả khảo sát “Thực trạng cung cấp/thực hiện thủ tục hành chính cho doanh nghiệp năm 2024” do Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế tư nhân phối hợp với một số đơn vị thực hiện vừa công bố cho thấy những bất cập lớn trong thực hiện thủ tục hành chính (TTHC).

Theo khảo sát thực hiện trong tháng 6-7/2024, gần 900 doanh nghiệp trên cả nước phản ánh, dù đã có nhiều nỗ lực cải cách, các thủ tục hành chính vẫn là một rào cản lớn đối với hoạt động kinh doanh, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế chưa phục hồi hoàn toàn sau đại dịch.

Có đến 44,4% doanh nghiệp đánh giá khó khăn trong thực hiện TTHC và đáp ứng quy định pháp luật là một trong ba thách thức lớn nhất hiện nay, chỉ đứng sau vấn đề đơn hàng và nguy cơ hình sự hóa các giao dịch kinh tế.

Nhóm doanh nghiệp ngoài nhà nước chịu ảnh hưởng nặng nề khi chiếm đến 84,6% tổng số phản ánh về khó khăn trong TTHC, trong khi các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ với quy mô dưới 50 lao động là đối tượng gặp trở ngại nhiều nhất. Đáng chú ý, các doanh nghiệp hoạt động tại thị trường nội địa chịu ảnh hưởng lớn nhất, với 63,1% cho biết họ gặp khó khăn trong quá trình tuân thủ các thủ tục pháp lý.

Về mức độ cải thiện của thủ tục hành chính, báo cáo ghi nhận một số chuyển biến tích cực, đặc biệt trong nhóm thủ tục khởi sự kinh doanh và thủ tục lao động – bảo hiểm xã hội. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp cho biết sự cải thiện này chưa thực sự đáng kể, khi tỷ lệ đánh giá "có cải thiện hoặc cải thiện rất nhiều" chỉ dao động từ 10% đến 30%.

Trong khi đó, nhóm thủ tục liên quan đến thuế và đất đai, môi trường, xây dựng lại được đánh giá là kém thuận lợi hơn, chiếm lần lượt 39,1% và 36,5% số doanh nghiệp tham gia khảo sát.

Thuế là lĩnh vực mà doanh nghiệp mong muốn được cải cách nhiều nhất. Hơn 55,6% doanh nghiệp lựa chọn nhóm thủ tục liên quan đến thuế là ưu tiên hàng đầu cần cải thiện, trong đó các doanh nghiệp trong ngành dịch vụ thể hiện mối quan tâm lớn nhất. Đặc biệt, doanh nghiệp có quy mô nhỏ và siêu nhỏ cũng bày tỏ sự bức xúc khi cho rằng mức độ phức tạp trong các quy định về thuế đang tạo gánh nặng lớn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Bên cạnh thuế, nhóm thủ tục về đất đai, môi trường và xây dựng cũng là điểm nghẽn đối với doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp phản ánh rằng việc tiếp cận đất đai vẫn gặp khó khăn do sự chồng chéo trong quy định, sự trì trệ trong phê duyệt dự án và tâm lý sợ trách nhiệm của cán bộ địa phương.

Theo sơ đồ thực hiện dự án mà một DN lĩnh vực xây dựng tại Đà Nẵng cung cấp (thời điểm tháng 6/2024), quy trình nhóm TTHC trong lĩnh vực đất đai, môi trường và xây dựng kéo dài 28 tuần (khoảng 196 ngày).

"Đây là một khoảng thời gian rất dài, đặc biệt với các dự án cần triển khai nhanh để bảo đảm hiệu quả đầu tư. Với quy trình tổng cộng gần 7 tháng, doanh nghiệp phải dành nhiều nguồn lực để theo dõi, điều chỉnh và bổ sung các yêu cầu hồ sơ trong từng giai đoạn", báo cáo nêu.

Cùng đó, các thủ tục liên quan đến bảo hiểm xã hội cũng nhận nhiều ý kiến trái chiều khi doanh nghiệp cho rằng mức đóng bảo hiểm cao đang làm giảm khả năng cạnh tranh và gây khó khăn trong tuyển dụng lao động.

Không chỉ có sự phức tạp của quy trình, mà cách thức vận hành hệ thống cũng là một trở ngại lớn đối với doanh nghiệp. Việc thanh tra, kiểm tra quá thường xuyên, thiếu tính minh bạch không chỉ khiến doanh nghiệp tốn kém chi phí mà còn gây tâm lý e ngại.

Theo báo cáo của VCCI, có đến 20% doanh nghiệp tham gia khảo sát cho biết họ phải trả các khoản chi phí không chính thức trong quá trình làm thủ tục hành chính. Bên cạnh đó, hệ thống công nghệ thông tin chưa đồng bộ, dữ liệu bảo hiểm xã hội bị sai lệch hoặc không cập nhật kịp thời cũng đang khiến doanh nghiệp mất nhiều thời gian và công sức để xử lý thủ công.

Những vấn đề trên đặt ra yêu cầu cấp thiết về cải cách mạnh mẽ hơn nữa trong thời gian tới. Báo cáo kiến nghị, Chính phủ cần đẩy mạnh việc đơn giản hóa thủ tục thuế, đặc biệt là các quy định về hoàn thuế và ưu đãi thuế cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Đồng thời, việc xây dựng cơ chế minh bạch, nhất quán trong quản lý đất đai, bảo hiểm xã hội và xuất nhập khẩu cũng là điều kiện tiên quyết để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế.