Tạo động lực cho doanh nghiệp thử nghiệm sáng kiến kinh tế tuần hoàn

Đề xuất 6 nội dung chính sách thử nghiệm

Trong những năm qua, thế giới đã và đang quan tâm hơn đến với mô hình kinh tế tuần hoàn (KTTH). Dịch COVID-19 bùng phát trong các năm 2020-2021 khiến phát triển KTTH được nhìn nhận là một hướng đi quan trọng.

Dù đạt được nhiều thành tựu về phát triển kinh tế-xã hội nhưng Việt Nam đang phải đối mặt với không ít thách thức về cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu. Những thách thức đó đặt ra yêu cầu chúng ta phải nhìn nhận nghiêm túc hơn về yêu cầu phát triển bền vững, tăng cường mức độ độc lập, tự chủ của nền kinh tế và sức chống chịu của chuỗi cung ứng…

Tại hội thảo tham vấn chuyên gia về "Dự thảo Nghị định về cơ chế thử nghiệm phát triển KTTH ngày 4/8 tại Hà Nội, ông Nguyễn Hoa Cương - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho biết, một trong những giải pháp phù hợp với xu hướng phát triển của nhiều quốc gia trên thế giới là chuyển đổi từ cách tiếp cận kinh tế tuyến tính truyền thống sang thúc đẩy phát triển mô hình KTTH.

Ngày 7/6/2022, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án Phát triển KTTH ở Việt Nam. Được sự phân công của lãnh đạo Bộ Kế hoạch & Đầu tư, CIEM chủ trì và xây dựng Nghị định về cơ chế thử nghiệm phát triển KTTH.

Chia sẻ cụ thể về Dự thảo Nghị định về cơ chế thử nghiệm phát triển KTTH, ông Nguyễn Anh Dương - Trưởng Ban Nghiên cứu tổng hợp của CIEM cho biết, với dự thảo nghị định này, CIEM đề xuất 6 nội dung chính sách thử nghiệm: chính sách khu công nghiệp, khu kinh tế; chính sách phân loại xanh; chính sách tư vấn công nghệ, chuyển giao công nghệ; chính sách tín dụng xanh, trái phiếu xanh; chính sách phát triển nguồn nhân lực và chính sách đất đai.

Với chính sách khu công nghiệp, khu kinh tế, CIEM đề xuất cho phép dự án KTTH tham gia cơ chế thử nghiệm có các cấu phần công nghiệp - năng lượng và dịch vụ với tổng tỷ trọng ít nhất 50% trong tổng doanh thu được phép thực hiện trong khu công nghiệp, khu kinh tế.

Tạo điều kiện thuận lợi cho người nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài làm việc, hoạt động đầu tư dự án KTTH tại khu công nghiệp, khu kinh tế và các thành viên gia đình của họ được tạm trú, thường trú trong khu công nghiệp, khu kinh tế và ở Việt Nam theo quy định.

Về chính sách phân loại xanh quyết định của Thủ tướng Chính phủ trong việc việc ban hành quy định tiêu chí môi trường và việc xác nhận đối với dự án được cấp tín dụng xanh, phát hành trái phiếu xanh chưa được ban hành.

Với chính sách tư vấn công nghệ, chuyển giao công nghệ, dự án KTTH tham gia cơ chế thử nghiệm được Nhà nước, chính quyền địa phương tư vấn giới thiệu công nghệ, hỗ trợ 50% chi phí chuyên gia tư vấn công nghệ. Tổ chức tham gia cơ chế thử nghiệm lập danh sách, hồ sơ thông tin chuyển môn, năng lực chuyên gia, hồ sơ chứng minh chi phí hợp lý theo quy định của pháp luật thuế, khoa học công nghệ, pháp luật khác về việc ưu đãi chi trả cho chuyên gia làm việc trong dự án tham gia cơ chế thử nghiệm.

Các dự án KTTH tham gia cơ chế thử nghiệm được nhận chuyển giao công nghệ được Nhà nước miễn thuế nhập khẩu, chuyển giao trang thiết bị công nghệ phục vụ dự án tham gia cơ chế thử nghiệm, ưu tiên thông quan hàng hóa.

Hỗ trợ tối đa 50% chi phí cho doanh nghiệp thuê, mua các giải pháp chuyển đổi số để thực hiện dự án KTTH.

Đối với chính sách phát triển nguồn nhân lực, Nhà nước hỗ trợ tối đa 70% tổng chi phí cho một khóa quản trị doanh nghiệp cho tổ chức tham gia cơ chế thử nghiệm.

Nhà nước hỗ trợ 50% chi phí đào tạo nghề, chi phí chuyển đổi nghề nghiệp nhưng không vượt quá 3 tháng lương cơ sở cho mỗi người lao động tại khu vực triển khai dự án kinh tế tuần hoàn tham gia cơ chế thử nghiệm...

Với chính sách tín dụng xanh, trái phiếu xanh, dự án KTTH được quyền tiếp cận các nguồn vốn thông thường và xanh.

Dự án KTTH tham gia cơ chế thử nghiệm được tiếp cận vốn thông qua trái phiếu xanh, song có đặt ra các giới hạn cụ thể và bảo đảm các quy định của pháp luật về phát hành trái phiếu.

Liên quan đến chính sách đất đai, theo CIEM, tổ chức tham gia cơ chế thử nghiệm được phép sử dụng đất mục đích hỗn hợp, tích hợp đa năng bao gồm cả phần mái, mặt nước, hàng rào xung quanh bên trong ranh giới quy hoạch dự án KTTH tham gia cơ chế thử nghiệm.

Tổ chức tham gia cơ chế thử nghiệm được phép điều chỉnh cục bộ quy hoạch xây dựng, quy hoạch sử dụng đất đối với phần đất trong ranh giới, chỉ giới quy hoạch dự án KTTH đã được cấp Giấy chứng nhận tham gia cơ chế thử nghiệm...

Cần tạo động lực cho doanh nghiệp sớm chuyển đổi

Ông Nguyễn Hoa Cương cho biết, theo tư duy của CIEM, các ngành được lựa chọn thử nghiệm phải có không gian đủ rộng cho doanh nghiệp, nhà đầu tư. Đặc biệt, ưu tiên các ngành có thể sớm tạo động lực cho phục hồi tăng trưởng thông qua mô hình KTTH. Các công cụ chính sách được thử nghiệm cũng phải bảo đảm tập trung, thực chất, tránh tràn lan để “đếm số lượng”.

Để phát triển KTTH, Việt Nam có thể tiếp cận và ứng dụng những tiến bộ công nghệ mới nhất, gắn với số hóa và các giải pháp Cách mạng công nghiệp 4.0. Trong đó, việc tối ưu hóa liên kết sản xuất, quan hệ đầu vào – đầu ra giữa các sản phẩm hàng hóa và dịch vụ, giữa các cấu phần trong mô hình KTTH có thể dựa vào các công nghệ 4.0.

"Để Việt Nam sớm hiện thực hóa lợi ích từ mô hình KTTH thì việc tạo động lực cho doanh nghiệp, nhà đầu tư sớm chuyển đổi, phát triển thử nghiệm các ý tưởng, sáng kiến KTTH, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Do KTTH gắn với tư duy thiết kế mới, có ứng dụng đổi mới sáng tạo và liên quan đến nhiều mảng chính sách khác nhau, cách tiếp cận tuần tự, truyền thống nhằm hoàn thiện các nội dung chính sách liên quan là cần thiết, song chưa đủ", ông Cương nhấn mạnh.

Việc sớm hình thành một cơ sở pháp lý đủ chặt chẽ, có cả tính động lực và an toàn cho phát triển KTTH cũng sẽ giúp cụ thể hóa các nội dung hợp tác quốc tế liên quan đến KTTH mà lãnh đạo cấp cao đã trao đổi và nhấn mạnh với các đối tác song phương và đa phương.