Thiếu hướng dẫn, doanh nghiệp mắc sai phạm về phòng cháy chữa cháy

Ngày 5/4, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ký ban hành Công điện 220/CĐ-TTg chỉ đạo việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong công tác phòng cháy, chữa cháy (PCCC), tạo điều kiện cho DN phục hồi sản xuất kinh doanh.

Sau công điện của người đứng đầu Chính phủ, đại diện các cơ quan chức năng cũng đã có những chia sẻ, giải đáp cụ thể với tinh thần cải cách và lắng nghe thực tiễn. Cộng đồng DN hết sức ghi nhận, đánh giá cao tinh thần này.

Tuy nhiên, DN, hiệp hội cho biết, để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, cần thiết phải làm rõ các vấn đề cụ thể DN đang đối mặt. Theo đó, khâu thực thi công điện của Thủ tướng mới hiệu quả, thông suốt và tạo được tiến triển trong thực tế sản xuất, kinh doanh của DN.

Cụ thể các vấn đề được DN, hiệp hội phản ánh theo các tính chất công trình như sau:

Về khó khăn đối với việc cải tạo công trình cũ (công trình đã xây dựng xong và đi vào vận hành trước khi quy chuẩn 6 năm 2022 có hiệu lực), các DN cho biết: DN vận hành công trình cũ thường có nhiều đợt cải tạo nội bộ nhưng ít khi cải tạo phương án PCCC đi kèm, dẫn tới tình huống, đợt thanh kiểm tra cao điểm vừa rồi nhiều DN đã bị phát hiện sai phạm về PCCC, đứng trước nguy cơ bị xử phạt và cần tổ chức khắc phục sai phạm.

Tuy nhiên, hiện cơ quan chức năng chưa hướng dẫn rõ biện pháp khắc phục khiến nhiều nghìn DN ở diện “sai phạm” bị đình đốn hoạt động, ảnh hưởng không nhỏ tới sản xuất, kinh doanh vốn đã và đang ở thời kì đặc biệt khó khăn.

DN đề xuất các cơ quan chức năng thực hiện đúng chỉ đạo trong công điện của Thủ tướng, phải có phân loại các công trình và mức độ rủi ro, sai phạm để có biện pháp khắc phục kịp thời và cần có công văn hướng dẫn toàn quốc về các biện pháp này để không gián đoạn hoạt động sản xuất, kinh doanh. Đồng thời, với các công trình cũ đã vận hành nhiều năm, giờ chỉ cải tạo 1 phần, cũng cần xác định rõ việc áp dụng quy chuẩn (QC) mới chỉ tiến hành với phần cải tạo hay phải lập phương án cho toàn bộ công trình. Với các công trình lớn, chỉ cải tạo 1 diện tích nhỏ, việc yêu cầu rà lại để áp QC mới cho toàn bộ công trình sẽ bất khả thi. Do đó, cần có hướng dẫn trên toàn quốc vì nhiều DN cũng đang vướng mắc.

Về khó khăn với các công trình giao giữa 2 luồng quy định của QC 06 mà DN phản ánh thời gian qua là “thiếu các hướng dẫn chuyển tiếp”. Nhiều DN có công trình thiết kế và xây dựng ở giai đoạn QC 06 năm 2021 có hiệu lực nhưng giờ cần nghiệm thu lại là giai đoạn QC 06 năm 2022 có hiệu lực. DN cho biết, hầu hết đều đang tắc ở hạng mục sơn chống cháy và bọc bảo vệ kết cấu chịu lực theo phụ lục F của quy chuẩn (QC).

Theo phân tích của các DN, đối với việc bọc bảo vệ kết cấu chịu lực, theo QC 06 cũ (năm 2021), việc bọc dầm, cột... có thể làm bằng cách phun vữa và bọc thạch cao chịu lực và không cần kiểm định. Tuy nhiên, theo QC 06 (năm 2022), biện pháp bọc thạch cao (cho cột), phun vữa lại không được đề cập và DN áp dụng biện pháp (mới) nào thì phải đi chứng minh, thẩm định khả năng chịu lực của phương án đó. Điều này khiến DN vướng mắc về kĩ thuật, chi phí phát sinh, đội lên cao nằm ngoài khả năng xử lý của DN.

Về sơn chống cháy, QC cũ ko yêu cầu thí nghiệm cấu kiện chịu lửa nhưng QC mới có yêu cầu này. Để khắc phục có thể có giải pháp là bọc thạch cao cho cột, dầm... Tuy nhiên, việc này đội chi phí lên rất cao cho các hạng mục công trình khiến DN tắc nghẽn trong thực tiễn.

Do đó, DN đề xuất, cần nhất quán về việc thẩm định theo QC cũ hay QC hiện hành thì mới tháo gỡ được cho nhiều nghìn DN. Giải pháp tính tới có thể như phương án tỉnh Bắc Giang đã làm và được DN đánh giá cao, đó là phân loại rủi ro theo các nhóm công trình để có ứng xử phù hợp. Có thể phần lớn công trình ở giai đoạn giao thoa này chỉ áp dụng kiểm soát chịu lửa theo QC mới tới lớp tường bao công trình còn bên trong công trình vẫn áp dụng theo QC trước đó.

Mặc dù tinh thần xây dựng QC06 (năm 2022) là theo hướng cải thiện nhiều điều kiện, quy định cho DN nhưng thực tế DN phản ánh, vướng mắc phát sinh từ việc các bên liên quan trong khâu thực thi quy định tại QC06 đang có nhận thức khác nhau về QC liên quan tới mái tôn và xà gồ, nên tắc không thẩm duyệt được hàng nghìn công trình.

Cụ thể, với tôn, các DN cho rằng, thế giới không cần đốt để kiểm định, nhưng Việt Nam yêu cầu đốt. Tuy nhiên, hiện không có tiêu chuẩn đốt, phải đợi cơ quan chức năng xây tiêu chuẩn và quy trình đốt thì mới thẩm định được tôn công trình. Do đó, nhiều nghìn công trình dù đã có thiết kế xây dựng, thậm chí đã xây dựng, nhưng phải “xếp hàng” chờ việc này và chưa rõ khi nào có giải pháp. Ngoài ra, yêu cầu đốt này chưa chứng minh được sự hợp lý, cần thiết khi so sánh với thông lệ quốc tế.

Trong quy định của QC06 (năm 2022) có trao quyền kèm trách nhiệm cho bên tư vấn thiết kế xây dựng việc chỉ ra trong thiết kế hạng mục nào chịu lực khi cháy, hạng mục nào không tham gia chịu lực khi cháy để tiến hành các biện pháp thẩm định, đánh giá liên quan.

Tuy nhiên, khi DN nộp hồ sơ thiết kế cho địa phương thì cơ quan chức năng địa phương thường không duyệt, đề nghị DN phải có ý kiến 1 cơ quan chuyên môn xác nhận tính “đúng đắn” của phương án thiết kế. Điều này là không đúng với QC 06 (năm 2022) và cũng gây tắc cho hoạt động vì không có cơ quan chuyên môn nào được giao quyền “cho ý kiến” như địa phương yêu cầu.

Việc xác định về chuyên môn liên quan tới “đốt thẩm định” tôn và xà gồ cũng vẫn đang có nhiều tranh luận giữa DN với các cơ quan chức năng. Do cách hiểu chưa nhất quán, giải thích chưa nhất quán nên áp dụng cũng chưa nhất quán và đây là 1 điểm nghẽn lớn của nhiều hạng mục công trình.

Từ đó, DN đề xuất, ccác cơ quan chức năng nghiên cứu lại và áp dụng theo thông lệ quốc tế, đặc biệt ở các quốc gia tương đương về khí hậu, điều kiện kĩ thuật so với Việt Nam.

Về việc đốt để thí nghiệm năng lực chống cháy của các vật liệu cũng có nhiều bất cập. Hiện cả nước chỉ có 1 lò đốt của Viện Tư vấn Xây dựng thuộc Bộ Xây dựng (IBST), giá đốt cao, các nhà sản xuất phải xếp hàng chờ đốt nên tiến độ rất lâu.

Quy định hiện hành đã cải cách theo hướng chỉ thí nghiệm “đốt” các thiết bị theo đơn vị “nhà sản xuất”, sau đó nhà sản xuất cung cấp hàng loạt cho các công trình. Tuy nhiên, trong thực tế, mỗi công trình lại cần 1 giấy kiểm định phương tiện PCCC của công trình. Như vậy, DN lại phải làm 1 dạng giấy phép theo công trình cho tổng danh mục phương tiện PCCC và ở quá trình này, cơ quan thẩm quyền có quyền thẩm định thực tiễn nên có thể phát sinh việc đốt xác suất 1 số thiết bị nào đó theo công trình.

DN đề xuất mở rộng các đơn vị tham gia cung ứng dịch vụ “đốt thẩm định” trên cơ sở tiêu chuẩn, quy chuẩn công bố công khai để giảm thời gian chờ đợi và chi phí cao cho DN.

Cũng theo các DN, hiện chỉ có 2 loại sơn sản xuất trong nước được cấp phép sơn chống cháy, còn các loại sơn nước ngoài chưa có loại nào được cấp phép, khiến lựa chọn của DN rất hạn chế và phải chấp nhận giá cao.