Từ cô gái Tày rụt rè trở thành CEO doanh nghiệp bán nghìn tấn hồng vành khuyên treo gió

Câu chuyện của Vương Thị Thương - Giám đốc Hợp tác xã Nông sản Toàn Thương tại hội thảo "Nông nghiệp công nghệ cao cho tăng trưởng xanh" trong khuôn khổ Techfest Việt Nam 2025 ngày 14/12 tại Hà Nội là minh chứng cho thấy: khi chính sách, công nghệ và nguồn lực hội tụ đúng chỗ, nông nghiệp Việt Nam sẽ cất cánh.

Tại sự kiện các chuyên gia, nhà quản lý và doanh nghiệp đã cùng thảo luận về mục tiêu kiến tạo một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở. Tâm điểm của phiên thảo luận không chỉ là những chính sách vĩ mô mà còn là những câu chuyện "người thật, việc thật" đầy cảm xúc.

Từ "sống trên đá" đến làm chủ công nghệ

Chia sẻ tại hội thảo, bà Nguyễn Thị Thu - CEO Hệ sinh thái MEVI kể lại câu chuyện về Vương Thị Thương - Giám đốc Hợp tác xã Nông sản Toàn Thương cách đây 4 năm. Khi đó, Thương là một cô gái dân tộc Nùng đầy rụt rè, tham gia khóa đào tạo mà chưa biết cách làm một bản trình chiếu (PowerPoint) để trình bày ý tưởng.

"Nguồn lực hỗ trợ có sẵn nhưng rào cản kỹ thuật dù nhỏ cũng có thể trở thành bức tường lớn ngăn cản người dân tộc thiểu số tiếp cận. Nếu không có sự 'cầm tay chỉ việc', những người phụ nữ 'sống trên đá, chết vùi trong đá' khó có thể chạm tay vào công nghệ", bà Thu nhớ lại.

Xúc động chia sẻ về hành trình của mình, Thương cho biết, trước đây bà con trồng hồng vành khuyên thường xuyên chịu cảnh rớt giá, hồng chín rụng đầy gốc chỉ bán được 2.000 – 3.000 đồng/kg. Nhờ sự kết nối với Viện Cơ điện nông nghiệp và Công nghệ sau thu hoạch, hợp tác xã đã tiếp nhận quy trình chế biến hồng treo gió, nâng giá trị sản phẩm lên gấp 20 lần.

"Hiện nay, chúng tôi đã liên kết với 27 hộ thành viên và 100 hộ dân, tiêu thụ gần 1.000 tấn hồng mỗi năm. Nếu giá như cách đây 2-3 năm có một Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp bài bản như định hướng hiện nay, tôi đã bớt đi được biết bao nước mắt và sự mất mát", Thương bày tỏ.

Cú hích chính sách và tư duy hợp tác quốc tế mới

Lắng nghe câu chuyện thực tế từ doanh nghiệp, ông Phạm Anh Duy - Trưởng Ban kết nối đầu tư Techfest Việt Nam, đại diện Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ KH&CN) khẳng định, sáng kiến thành lập các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp chuyên biệt cho nông nghiệp là vô cùng cấp thiết. Đây sẽ là nơi thử nghiệm, trình diễn và kết nối các nguồn lực, đóng vai trò như một "mái nhà chung" cho các startup.

Về hành lang pháp lý, ông Duy cho biết Chính phủ đã ban hành Nghị định 268 quy định chi tiết về việc thành lập các trung tâm khởi nghiệp sáng tạo (cấp quốc gia, cấp tỉnh, cấp cơ sở) và Nghị định 264 về quỹ đầu tư mạo hiểm.

"Bộ KH&CN đang đẩy mạnh phân cấp, phân quyền về địa phương. Các địa phương hoàn toàn có thể chủ động xác nhận và thành lập các trung tâm này. Đặc biệt, với Nghị định 264, Nhà nước sẽ tham gia đóng góp 'vốn mồi' để cùng các tập đoàn, quỹ đầu tư tư nhân hỗ trợ doanh nghiệp trong giai đoạn đầu đầy rủi ro", ông Duy nhấn mạnh.

Dự kiến, chậm nhất trong quý I/2026, bức tranh về việc triển khai các nghị định này tại địa phương sẽ trở nên rõ nét.

Bàn về cách thức huy động nguồn lực, bà Dương Thị Kim Liên - Viện trưởng Viện hỗ trợ Đổi mới sáng tạo doanh nghiệp, đưa ra góc nhìn thực tế: nguồn viện trợ không hoàn lại đang giảm dần, chuyển sang cơ chế hợp tác cùng có lợi.

Bà Liên nhấn mạnh bài học về tỷ lệ "1 đồng vốn nhà nước/tài trợ phải kéo theo 5 đồng vốn tư nhân". Đặc biệt, bà đánh giá cao mô hình "Factory" (nhà máy) trong hệ sinh thái khởi nghiệp.

"Thay vì mải miết đi xin tài trợ để xây nhà máy mới rất tốn kém và khó đạt chuẩn, các startup nên tận dụng mạng lưới các nhà máy đã đạt chuẩn quốc tế (cả FDI và trong nước) đang hoạt động tại Việt Nam. Chúng ta tập trung vào vùng nguyên liệu, R&D, và thuê gia công. Đây là cách đi nhanh và hiệu quả nhất để xuất khẩu", bà Liên gợi ý.

Ở góc độ đào tạo, đại diện Trường Đại học Công nghệ (Đại học Quốc gia Hà Nội) - bà Lê Thị Hiên - Phó trưởng khoa Công nghệ nông nghiệp cho biết, nhà trường sẵn sàng kết nối mạng lưới hơn 200 cán bộ đổi mới sáng tạo và sinh viên để tham gia vào hệ sinh thái này.

Đồng tình với quan điểm này, ông Phạm Anh Duy góp ý: "Thay vì chỉ cho sinh viên đi trải nghiệm, nhà trường nên giao 'đề bài' cụ thể. Hãy để các em về địa phương, tìm hiểu khó khăn thực tế của bà con và dùng kiến thức công nghệ để giải quyết. Đó mới là cách học và hỗ trợ hiệu quả nhất".

Theo các diễn giả, để nông nghiệp công nghệ cao cất cánh, Việt Nam cần một hệ sinh thái mở, nơi Nhà nước kiến tạo chính sách, viện - trường cung cấp giải pháp, và doanh nghiệp/nông dân là trung tâm của sự đổi mới. Mô hình Trung tâm đổi mới sáng tạo nông nghiệp sắp tới (dự kiến tại Lạng Sơn) được kỳ vọng sẽ là điểm tựa vững chắc cho những "Vũ Thị Thương" tiếp theo vươn mình ra biển lớn.