Những ngày chẳng có gì để nấu

Có một thời bọn con gái được rèn giũa trong bếp theo kiểu đó. Sẽ không bao giờ lũ nhỏ sau này hiểu được những toan tính của mẹ mình ngày xưa. Kiểu như làm sao có thể nấu một nồi canh cua với 10 con cua giá chỉ mấy hào. “Cho cháu mua con cua thương binh (tức là cua gãy càng, không phải cua chết)”, đã có lần đi chợ tôi nghe một cô bé cùng tuổi mặc cả như vậy, giá cua gãy càng rẻ một nửa cua đủ tám cẳng hai càng.

Về rửa sạch bóc mai, gỡ cua, thêm chút muối rồi kỳ cạch chày gỗ cối đá hay cối sành, giã nhuyễn, lọc, nấu…, thế là cả nhà có bát canh ngon. Như thế là một sáng tạo. Trời mưa nhiều mà chẳng có hy vọng sẽ có đồ ăn trong vài ngày tới, sự sáng tạo kiểu đó sẽ nhiều lên.

Trong bếp, còn mỗi chút đậu xanh. Đậu xanh thường để nấu chè, nhưng không đường, và cần đồ ăn mặn. Nên đậu xanh đầu tiên sẽ nấu canh. Canh đậu xanh mát và ngon. Ngày trước không ai trữ đậu xanh vỡ sẵn. Nên nếu không để nguyên hạt, sẽ phải nghiền đậu bằng một cái chai. Cứ nhìn mẹ làm để học, một lúc nào đó tự khắc biết.

Có những thời bếp trở nên thân thương như thế (Ảnh minh họa).

Nhưng canh đậu xanh chỉ một bữa. Chuyển sang cháo đậu xanh cho bữa sáng, bữa tối vẫn băn khoăn chuyện thực phẩm. Sự cạn kiệt đã hẳn hoi, còn chút đậu xanh, cán vỡ ra, ngâm nước và nấu với cơm tẻ, như thể nấu xôi.

Bữa cơm tẻ ghế đậu xanh hóa ra là bữa ngon nhất trong những ngày mưa, vì lạ miệng. Còn một quả trứng, thêm chút nước cơm, rán với chút mỡ cuối cùng để làm thành một món mặn. Bát cơm lấm tấm đậu xanh, thơm và bùi bùi, thêm lát trứng mỏng, bé bằng 2 ngón tay, đột nhiên trở thành cao lương mỹ vị. Sau đấy là mưa tạnh, mẹ đi công tác về, bố lĩnh lương, cả nhà tưng bừng ăn một bữa phở.

Bếp của một thời thân thương như thế, bếp của một đứa con gái còn nhỏ cố gắng hoàn thành nghĩa vụ làm nội trợ thay mẹ, chăm sóc bố và anh trai, giờ chẳng còn nữa. Không ai mong quay lại thời nghèo đói và thiếu thốn.

Có đôi khi nấu canh dưa với lạc, hay tự dưng nấu gạo tẻ với đậu xanh, rán thêm vài quả trứng, không còn ngon như xưa, nhưng vẫn đôi khi, vì nhớ.

Vì trời đôi khi vẫn mưa, và bếp đôi khi chỉ có một mình.