Chuyện "thâm cung bí sử" chốn hậu cung triều Nguyễn qua lời kể của vị cung nữ cuối cùng trước khi qua đời

Cụ Lê Thị Dinh sống tại Huế được biết đến là vị cung nữ cuối cùng của triều Nguyễn. Lúc cụ Dĩnh đang học lớp 5 của trường Đồng Khánh (là trường Hai Bà Trưng bây giờ), bà được Thánh Cung Hoàng hậu - vợ vua Đồng Khánh, gọi vào cung.

Khi bà 15 tuổi, Thánh Cung qua đời, bà chuyển sang hầu hạ Đức Từ Cung. Mỗi tháng bà được trả 6 đồng tiền lương (có thể mua được 600 lon gạo). Trong 4 cung nữ hầu hạ Từ Cung Hoàng Thái hậu thời đó, bà Lê Thị Dinh làm nhiệm vụ trang điểm cho Đức Bà. Thỉnh thoảng bà còn được sai viết thư thăm hỏi vua Bảo Đại mỗi lần vua đi du hí.

Quy định trong cung cấm đối với các cung nữ rất khắt khe, ngặt nghèo. Dù phục vụ suốt thòi gian, song họ không được nghỉ ngơi ăn cơm, đi vệ sinh trong cung mà phải đợi đến lúc có người trực thay mới được về nhà ăn cơm, sau đó quay lại cung làm việc tiếp.Cụ Dinh từng kể, các bậc vua chúa đều rửa mặt bằng nước ngâm hoa, hoặc nước nấu từ sả tươi, bưởi hay chanh.

Trước khi đi ngủ, họ cũng rửa chân bằng nước ngâm hoa. Tới bữa ăn, đích thân cụ Dinh cùng 2 cung nữ nữa sẽ kiểm tra các món ăn. Việc kiểm tra này nhằm mục đích xem món ăn có hợp khẩu vị và có độc hay không. Mỗi món ăn đều được đựng trong những chiếc đĩa ăn nhỏ và bày biện ngay ngắn trên bàn. Ngoài ra, cụ Dinh cũng là người trải chiếu cho Đức Từ Cung khi ngài đi ngủ.

Về phần vua Bảo Đại, theo lời cụ Dinh thì ông là vị vua có nhiều cung tần, thứ phi song vẫn hay tìm niềm vui bên ngoài. Ngay chính Đức Từ Cung cũng phải cảm thấy ăn ngủ không yên vì con trai suốt ngày chỉ biết đam mê tửu sắc, không lo đến chuyện đại sự. Nói như vậy, nhưng khi được hỏi thêm, cụ Dinh chỉ im lặng vì cho rằng bản thân là con cháu hoàng tộc nên không muốn kể những chuyện không hay ho về tiền nhân. Chuyện gì đã qua rồi thì để cho qua đi, kể cả những "thâm cung bí sử" cũng vậy.

Kể từ khi Đức Từ Cung qua đời, vì cung nữ vửa là con cháu hoàng tộc nên cụ Dinh chuyển đến phủ Kiến Thái Vương (179 Phan Đình Phùng, TP. Huế) để lo hương khói cho các vị vua Đồng Khánh, Kiến Phúc, Hàm Nghi và Khải Định, từ năm 1997 thì thờ thêm vua Bảo Đại. Những năm về sau này, dù đã tuổi cao sức yếu nhưng bà Dinh vẫn thường xuyên đến thăm Đại nội như là một cách để nhớ về những năm tháng xưa kia.

Vào ngày 21/2/2021, cụ Dinh trút hơi thở cuối cùng ở Huế. Sự ra đi của cụ cũng đánh dấu sự kết thúc của cuộc đời của vị cung nữ cuối cùng của triều nhà Nguyễn. Tang lễ của cụ Dinh được gia đình tổ chức theo nghi lễ Phật Giáo và sau đó sẽ an táng tại nghĩa trang phía nam Thành phố Huế.