Con người bắt đầu đi giày từ khi nào? Tiết lộ hình hài đôi giày lâu đời nhất trên thế giới

Các nhà khoa học đã phát hiện ra nhiều đôi giày cổ trên khắp thế giới, bao gồm đôi giày da 5.500 năm tuổi ở Armenia , đôi dép cỏ 6.200 năm tuổi ở Tây Ban Nha và đôi giày có tuổi đời lên tới 8.300 năm ở Missouri .

Nhưng đây có lẽ chưa phải đôi giày cổ nhất trên thế giới. Thật khó để biết được thời gian cụ thể vì da động vật, sợi thực vật và các vật liệu khác dùng để làm giày có xu hướng bị phân hủy theo thời gian. Những đôi giày lâu đời nhất được biết đến có tuổi đời hơn 10.000 năm, nhưng tổ tiên của chúng ta có thể đã đi chúng sớm hơn thế nhiều, nghiên cứu từ dấu chân hóa thạch cho thấy.

Theo Thomas Connolly, giám đốc nghiên cứu khảo cổ học tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên và Văn hóa của Đại học Oregon, đôi dép lâu đời nhất mà các nhà nghiên cứu xác định được niên đại trực tiếp có niên đại 10.400 năm được tìm thấy trong Hang Fort Rock ở miền trung Oregon.

Ảnh minh họa

Các nhà khảo cổ học bắt đầu khai quật tại Hang Fort Rock vào năm 1938 đã phát hiện ra hàng chục đôi dép được dệt từ vỏ cây xô thơm và các loại sợi khác. Những đôi giày tương tự đã được tìm thấy tại gần một chục địa điểm ở phía bắc và phía tây Great Basin, vùng khô cằn của Hoa Kỳ giữa Sierra Nevada và Dãy núi Rocky, Connolly giải thích. "Nhìn chung, những đôi giày này được làm tinh xảo, có đế phẳng và phần che chân", ông nói với Live Science.

Các nhà khoa học đã phỏng vấn những nhóm người bản địa ở khu vực Oregon, chẳng hạn như người Klamath và người Paiute phía Bắc, và phát hiện ra rằng "vào thời kỳ lịch sử, giày dệt được sử dụng cho mùa đông, đặc biệt là khi làm việc quanh các đầm lầy và hồ lạnh, nơi người ta có thể thu lưới đánh cá hoặc lưới bắt chim, hoặc thu hoạch cỏ lau để làm chiếu và giỏ", Connolly cho biết.

Mặc dù những đôi dép này có lỗ xốp, nhưng sợi của chúng vẫn giữ được nhiệt độ cơ thể để giữ ấm cho bàn chân, ngay cả khi chúng bị ngâm trong nước. "Nhà dân tộc học Samuel Barrett được những người cung cấp thông tin ở Klamath cho biết rằng giày dệt được mang để 'người ta có thể đi bộ thoải mái qua các đầm lầy trong mùa đông lạnh giá, nơi nước cực lạnh'", Connolly cho biết.

Ông lưu ý rằng một bộ hài cốt người được tìm thấy ở Nevada, được gọi là Xác ướp hang động Spirit , có thể có những đôi giày cũ hơn dép xăng đan ở hang động Fort Rock. Xác ướp, có niên đại khoảng 10.600 năm, có giày da mềm, Connolly cho biết. Tuy nhiên, các nhà khoa học chưa trực tiếp đo được tuổi của đôi giày này.

Dấu giày 150.000 năm tuổi?

Mặc dù những ví dụ này là giày dép lâu đời nhất được biết đến, nhưng có thể có bằng chứng cho thấy con người đã phát minh ra giày dép sớm hơn rất nhiều. Theo một nghiên cứu năm 2023,dấu vết hóa thạch trên một bãi biển ở Nam Phi có thể là dấu giày có niên đại lên tới 150.000 năm.

Khi Charles Helm , cộng sự nghiên cứu tại Đại học Nelson Mandela ở Nam Phi, cùng các đồng nghiệp phân tích dấu vết hóa thạch, họ nhận thấy dấu vết này giống với dấu chân người, ngoại trừ việc không có dấu ngón chân, điều này cho thấy người tạo ra dấu chân này có thể đã đi giày. "Có điều gì đó gợi lên sự gợi cảm tuyệt vời khi nghĩ về tổ tiên của chúng ta, những người từ lâu đã có khả năng phát triển và mang giày", Helm nói với Live Science. "Lúc đó, cũng như bây giờ, việc bảo vệ khỏi chấn thương và nhiệt độ khắc nghiệt có lẽ là động lực để tạo ra giày dép".

Tuy nhiên, họ không tìm thấy dấu vết hóa thạch trực tiếp nào của bất kỳ đôi giày nào. "Rất có thể các chất hữu cơ mà giày dép cổ đại được tạo ra từ lâu đã bị hủy diệt, và do đó chúng tôi cần tìm kiếm bằng chứng khác", Helm nói.

Trong nghiên cứu năm 2023, các nhà nghiên cứu đã xem xét những đôi dép mà người San bản địa hiện đại sử dụng trên bãi cát của sa mạc Kalahari để tìm ý tưởng về hình dáng của giày dép cổ xưa. Họ cũng đã xem xét nghệ thuật đá San 2.000 năm tuổi mô tả một pháp sư đang đi giày.

Helm và các đồng nghiệp đã chế tạo nhiều loại giày, họ đi chúng để tạo ra các dấu vết trên bãi cát ở bờ biển phía nam Nam Phi. Họ phát hiện ra rằng thiết kế đế cứng, hở với các dấu vết tạo ra trên bãi cát ẩm, mềm vừa phải phù hợp nhất với các dấu vết hóa thạch.