Vì sao con người lại có nhiều nhóm máu khác nhau?

DNVN - Không ít người từng thắc mắc vì sao có người mang nhóm máu O+, người khác lại thuộc nhóm máu B- hay A+, AB+. Việc xác định nhóm máu không chỉ cần thiết cho truyền máu mà còn liên quan đến nhiều yếu tố y tế quan trọng, đặt ra câu hỏi lớn: tại sao con người lại có nhiều nhóm máu khác nhau?

Bí ẩn đằng sau tài 'nhìn thấu' của thầy bói xưa / Khám phá vẻ đẹp loài chim 'quý hơn vàng', là biểu tượng của sự tự do

Hình minh họa về các tế bào hồng cầu trong huyết tương. Nguồn ảnh: Getty.

Theo y học, có bốn nhóm máu chính là A, B, AB và O. Sự khác biệt nằm ở loại kháng nguyên có mặt trên bề mặt hồng cầu: nhóm A mang kháng nguyên A, nhóm B mang kháng nguyên B, nhóm AB mang cả hai, trong khi nhóm O không có kháng nguyên nào.

Tiến sĩ Claudia Cohn, Giám đốc y khoa của Ngân hàng máu Đại học Minnesota, cho rằng sốt rét chính là nguyên nhân chính dẫn đến sự phân hóa nhóm máu. “Nếu bạn chồng bản đồ phân bố ký sinh trùng sốt rét và nhóm máu O lên nhau, chúng sẽ trùng khớp một cách đáng kinh ngạc” – bà khẳng định. Theo số liệu từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), năm 2020 có tới 627.000 người tử vong vì sốt rét trên toàn cầu. Đặc biệt, một nghiên cứu năm 2007 đăng trên Kỷ yếu của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ cho thấy người có nhóm máu O ít nguy cơ mắc sốt rét nặng hơn 66% so với các nhóm máu khác.

Tuy nhiên, bí ẩn vẫn nằm ở chỗ tại sao nhóm máu A, B và AB lại phổ biến ở nhiều nơi trên thế giới. Một số nghiên cứu đưa ra giả thuyết về mối liên hệ giữa nhóm máu và khả năng mắc bệnh. Ví dụ, nghiên cứu năm 2021 trên tạp chí BioMed Research International phát hiện nhóm O có nguy cơ cao hơn với bệnh tả, dịch hạch, lao và quai bị, trong khi nhóm AB dễ mắc đậu mùa, Salmonella hoặc E. coli hơn. Dẫu vậy, theo Cohn, các nghiên cứu này chưa đủ thuyết phục vì chưa chứng minh được mối quan hệ nhân quả rõ ràng, ngoại trừ với sốt rét.

Ngoài ra, yếu tố Rhesus (Rh) cũng làm nên sự khác biệt. Phần lớn dân số mang Rh dương tính, nhưng khoảng 15% người da trắng, 8% người da đen và 1% người châu Á thiếu loại protein này, khiến họ có Rh âm tính. Dấu “+” hay “-” trong nhóm máu (ví dụ A+ hoặc B-) chính là để chỉ yếu tố này. Một nghiên cứu năm 2012 đăng trên tạp chí Human Genetics đã tìm hiểu liệu Rh âm tính có mang lại lợi ích tiến hóa nào không. Kết quả cho thấy không có bằng chứng về lợi thế hiện tại, do đó các nhà khoa học cho rằng đây có thể từng là lợi thế trong quá khứ hoặc đơn thuần là sự ngẫu nhiên trong tiến hóa của loài người.