22 tuổi đã dẫn đầu hạm đội phá tan chiến thuyền của người Nhật Bản và được chúa Nguyễn Hoàng ngợi khen “anh kiệt”. Trong 22 năm ở ngôi chúa, ông đã xây dựng vương triều độc lập ở Đàng Trong, mở mang ngoại thương, được dân chúng yêu quý gọi là chúa Sãi.

Lý Ông Trọng được Tần Thủy Hoàng dựng tượng. Quân Mông - Nguyên không dám gọi tên Trần Quốc Tuấn. Lê Hoàn đánh Tống bình Chiêm. Nguyễn Huệ chỉ tiến không lui trên chiến trường.

Cuộc chiến quân Nguyên lần thứ 3 năm 1287, chiến thắng Chiêm Thành năm 1311, chiến thắng Lão Qua năm 1479… là những chiến công lớn trong các năm Hợi được ghi trong sử sách Việt.

Sau khi đại quân nhà Tiền Lê đánh bại quân Chiêm Thành, vua Lê Đại Hành đã cử Quản giáp Lưu Kế Tông ở lại Đồng Dương chỉ huy đạo quân chiếm đóng. Trong thời gian này, tận dụng việc ở xa triều đình, Lưu Kế Tông đã củng cố thế lực và rồi tự tôn mình lên làm vua.

Tượng Ông Đỏ và Ông Đen ở chùa Nhạn Sơn được người Chăm tạo tác từ thế kỷ 13. Xung quanh hai pho tượng có một giai thoại lịch sử được lưu truyền lại qua nhiều thể hệ.

Các di tích khảo cổ mới được công nhận gồm: Bãi đá khắc cổ Khe Hổ (Sơn La); Hòa Diêm (Khánh Hòa) và Thành Lồi (thành phố Huế).