Chuyển đổi số vẫn mang tính phong trào

Tại Hội thảo “Chuyển đổi số và xu hướng M&A trong lĩnh vực công nghệ năm 2022” do Tạp chí Nhà đầu tư/nhadautu.vn kết hợp cùng Nova Group tổ chức sáng 11/1, bà Bùi Thu Thủy - Phó Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho biết: Thời gian qua, chuyển đổi số của các doanh nghiệp (DN) đã được đẩy mạnh nhằm nắm bắt tối đa các cơ hội trong bối cảnh mới. Chính phủ cũng đang tăng cường các giải pháp và hỗ trợ đối với các DN trong việc ứng dụng công nghệ thông tin.

Đầu tháng 1/2021, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT đã phê duyệt Chương trình Hỗ trợ Doanh nghiệp Chuyển đổi số giai đoạn 2021-2025. Chương trình có mục tiêu hỗ trợ thúc đẩy chuyển đổi số trong DN thông qua tích hợp, áp dụng công nghệ số để nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh, nâng cao năng lực và lợi thế cạnh tranh, tạo ra các giá trị mới cho DN.

Trong đó, 100% DN tiếp cận thông tin từ chương trình và nâng cao kiến thức về chuyển đổi số, 100.000 DN được nhận các hỗ trợ từ chương trình như sử dụng công cụ tự đánh giá mức độ sẵn sàng chuyển đổi số, hỗ trợ đào tạo, tư vấn, kết nối các giải pháp.

Theo ông Nguyễn Trọng Đường - Vụ trưởng Vụ Quản lý doanh nghiệp (Bộ TT&TT), thời gian qua, Bộ TT&TT cũng đã nỗ lực hỗ trợ quá trình chuyển đổi số cho các DN nhỏ và vừa.

Cụ thể, Bộ TT&TT đã triển khai nhiều chương trình hỗ trợ với mục tiêu mỗi năm tối thiểu thúc đẩy 30.000 DN tiếp cận các nền tảng kỹ thuật số. Dù vậy, trong năm 2021, chỉ mới có 16.000 DN tiếp cận được, một con số quá nhỏ so với mức 800.000 DN của cả nước.

"Sắp tới, chúng tôi mong muốn các bộ, ngành, UBND các tỉnh, thành cùng hỗ trợ DN chuyển đổi số, đặc biệt là các DN nhỏ và vừa. Đây cũng là nhóm DN bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi dịch COVID-19. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi số của họ vẫn gặp phải một số rào cản như thiếu thông tin, mất nhiều thời gian để đào tạo, hướng dẫn cũng như thiếu nguồn lực hỗ trợ kinh tế", ông Đường nói.

Bình luận về số lượng DN tiếp cận các nền tảng kỹ thuật số, TS. Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh cho biết, mục tiêu 30.000 DN chuyển đổi số mỗi năm so với 800.000 DN đã ít, con số đạt được là 16.000 DN lại càng hạn chế. Trong đó, 1.000 DN lớn công nghệ số còn quá xa vời. Do vậy, Việt Nam vẫn là nước trung bình về chuyển đổi số trong khối ASEAN.

Theo chuyên gia này, kể từ khi Việt Nam bắt đầu sử dụng thuật ngữ chuyển đố cách đây 3 năm (năm 2019), đến nay nhận thức về chuyển đổi số đã có chuyển biến nhưng hành động vẫn mang tính phong trào, bước đầu chỉ có chút khởi sắc.

Ở góc độ pháp lý, ông Nguyễn Trọng Đường thông tin, Bộ TT&TT đang xây dựng Luật Giao dịch điện tử nhằm đưa tất cả các giao dịch truyền thống lên điện tử. Trong khi đó, Luật Công nghiệp, Công nghệ số dự kiến trình Quốc hội năm 2025.

Về vấn đề này, GS TSKH Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Đầu tư nước ngoài (VAFIE) chia sẻ: Mục tiêu của Chính phủ đến năm 2030 kinh tế số chiếm khoảng 30% GDP.

"Tuy nhiên, năm 2022 mới có luật đầu tiên được thông qua, đến giữa 2023 mới thực hiện được. Có nghĩa là thể chế không đáp ứng được mục tiêu. Cách làm luật hiện nay của chúng ta luôn chậm và không đáp ứng được thời cuộc của đất nước", GS Nguyễn Mại nhìn nhận.

Liên quan đến khía cạnh DN, chuyên gia này cho rằng Nhà nước phải đào tạo cho DN, đặc biệt là các DN nhỏ và vừa. Chính phủ, các bộ, ngành nên quan tâm, giúp đỡ các DN tự chuyển đổi số, chứ không phải chỉ đưa ra khuyến nghị để họ tự làm.

Hiện nay, các DN nhỏ và vừa đang phải làm thế nào để khôi phục sản xuất, để trả lương cho công nhân. Nếu ai đó giúp họ có số vốn đầu tư thì họ có thể vừa giải quyết được khó khăn vướng mắc vừa thực hiện được chuyển đổi số. Việc hỗ trợ sẽ có rủi ro, để họ tiếp cận được vốn thậm chí 20% mất vốn, nếu chúng ta không có cách hỗ trợ như vậy thì họ không thể tham gia chuyển đổi số được.

"Việc bây giờ phải làm là giúp DN thay đổi theo hướng tự vận động và làm thế nào DN chủ động trong việc tiếp cận các tập đoàn lớn. Bởi trong các hiệp hội, DN nhỏ nào cũng lép vế, Việt Nam sẽ không thành công nếu không chuyển đổi số các DN vừa và nhỏ. Các DN lớn cũng phải có trách nhiệm với các DN nhỏ và vừa. Tóm lại, nhà nước nên làm nhanh thể chế, đồng thời nên có cách tiếp cận để DN tự chuyển đổi số, họ cần gì thì hướng dẫn họ", GS Mại khuyến nghị.

Trong khi đó, theo TS. Võ Trí Thành, để DN chuyển đổi số tốt cần đảm bảo 5 yếu: tư duy nhận thức của người đứng đầu, cuộc cách mạng về thể chế, nguồn nhân lực, hạ tầng và tinh thần DN sáng tạo.

Ngoài ra, quá trình chuyển đổi số phải gắn với chiến lược kinh doanh thực, phải nghĩ lớn nhưng làm từng bước nhỏ và phải có ý nghĩa lan tỏa, kết nối đối tác với khách hàng và sản phẩm. Cuối cùng là vai trò người đứng đầu, những DN chuyển đổi số tốt thường có giám đốc công nghệ.

TS.Cấn Văn Lực - chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng BIDV cho rằng, để phát triển kinh tế số trong đầu tư kinh doanh, Chính phủ cần sớm sửa đổi Luật giao dịch điện tử. Xây dựng khung pháp lý (gồm cả sandbox) cho các hoạt động kinh doanh số, tài sản số. Quy định về quản lý dữ liệu và chia sẻ thông tin, dữ liệu. Ngoài ra, cần chuẩn hóa cơ sở dữ liệu ở cả cấp quốc gia, quy định về dịch vụ đám mây cũng như quy định, chính sách bảo vệ người tiêu dùng tài chính, trong đó có tài chính số...