Giảm giá trị cây quế hồi do thiếu tổ chức điều phối sản xuất, thương mại

Theo Báo cáo “Ngành quế Việt Nam- Cơ hội vả thách thức” của Vụ Phát triển sản xuất Lâm nghiệp, Tổng cục Lâm nghiệp, tổng diện tích quế của Việt Nam đạt gần 170 nghìn ha, tập trung ở các tỉnh: Lào Cai (53,3 nghìn ha), Yên Bái (81 nghìn ha), Quảng Nam chiếm khoảng 70% diện tích cả nước.

Trữ lượng vỏ quế Việt Nam ước khoảng 900- 1,2 triệu tấn, sản lượng thu hoạch bình quân 70 - 80 nghìn tấn/năm.

Hầu hết các nhà chế biến vỏ quế mua trực tiếp từ người thu gom và thực hiện cả sơ chế thô (sàng lọc, phân loại, bóc vỏ và sấy khô) và chế biến tinh (cắt và mài, loại bỏ kim loại và cặn, đóng gói).

Giá trị xuất khẩu quế hồi của Việt Nam năm 2020 đạt 245,4 triệu USD, năm 2021 đạt khoảng 274 triệu USD, dự kiến năm 2022 giá trị xuất khẩu quế hồi đạt khoảng 276 triệu USD tăng gần 2% so với năm 2021.

Thị trường tiêu thụ của sản phẩm quế hồi tập trung chủ yếu tại Ấn độ, Mỹ và Hàn Quốc, trong đó năm 2021, giá trị xuất khẩu sang thị trường lớn lần lượt là 90,7 triệu USD, 54,2 triệu USD và 6,2 triệu USD.

Báo cáo cho rằng, hoạt động xuất khẩu quế hồi đang gặp nhiều thuận lợi trước bối cảnh nhu cầu các thị trường chất lượng cao (Mỹ, Châu Âu) tăng lên.

Cùng với đó, các hiệp định thương mại tự do (FTA), đặc biệt Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTTP), Hiệp định đối tác tự nguyện về thực thi lâm luật, quản trị rừng và thương mại lâm sản (VPA/FLEGT) có thuế xuất, nhập khẩu gỗ và sản phẩm gỗ cắt giảm hoặc xóa bỏ.

Tuy nhiên, ngành hàng quế hồi cũng đối diện với không ít khó khăn, thách thức.

Về môi trường chính sách, hiện nay còn thiếu định hướng chiến lược phát triển quế bền vững cấp quốc gia cho ngành hàng này. Chưa có diễn đàn điều phối hợp tác công-tư, chia sẻ thông tin, tìm kiếm nguồn lực… để thúc đẩy ngành hàng phát triển đúng tiềm năng.

Vẫn thiếu cơ chế để đưa ra những nghiên cứu nhằm kịp thời phản hồi yêu cầu thị trường, thiếu công nghệ và vốn đầu tư chế biến sâu nhằm nâng cao giá trị sản phẩm. Năng lực kỹ thuật chuyên sâu của khuyến nông-lâm chưa đáp ứng yêu cầu thực tế.

Về liên kết tiêu thụ sản phẩm, phát triển thị trường, hoạt động liên kết giữa các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu với người trồng quế chưa phát triển. Chưa có các nghiên cứu đánh giá tiềm năng khác từ quế thúc đẩy giải pháp gia tăng.

Khuyến nghị giải pháp khắc phục khó khăn trên, tại “Hội thảo Phát triển quế Việt Nam bền vững”, ngày 4/11, ông Huỳnh Tiến Dũng- Giám đốc IDH Việt Nam nhấn mạnh: “Ngành hàng quế hồi thiếu những tổ chức liên chính phủ để điều phối sản xuất, thương mại. Điều này làm giảm giá trị của cây quế Việt Nam, vốn được đánh giá là quốc gia sản xuất quế lớn thứ ba thế giới”.

Ở các tỉnh trồng quế chính hiện nay, đa số mới chú trọng việc mở rộng diện tích, thay vì chú trọng đầu tư vào chất lượng, chế biến, mở rộng thị trường. Trong 170 nghìn ha trồng quế cả nước, một số lượng nhỏ mới được công nhận hữu cơ. Sản phẩm vẫn tập trung xuất thô.

Việt Nam có hơn 600 công ty hoạt động trong lĩnh vực gia vị, bao gồm cả quế hồi. Tuy nhiên, các công ty chủ yếu hoạt động ở lĩnh vực thương mại, ít quan tâm đến xây dựng chuỗi liên kết với người nông dân trồng nguyên liệu.

"Chúng ta chưa có văn bản mang tính chiến lược cấp quốc gia về cây quế. Hơn chục năm qua, chúng ta cũng chưa tổ chức hội thảo mang tầm quốc gia nào", ông Dũng nói.

Qua hội thảo, Giám đốc IDH Việt Nam bày tỏ mong muốn, Việt Nam có thể thành lập Hiệp hội quế hồi trong tương lai gần.