Kiểm soát chất lượng giống, giữ vững vị thế ngành cá tra trên thị trường quốc tế

Chú trọng chất lượng con giống giúp thay đổi ngành công nghiệp cá tra

Ngày 18/8 tại Đồng Tháp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) phối hợp với UBND tỉnh Đồng Tháp tổ chức hội nghị “Giải pháp thúc đẩy sản xuất và tăng cường kiểm soát chất lượng giống cá tra”.

Báo cáo tại hội nghị, ông Nhữ Văn Cẩn - Vụ trưởng Vụ Nuôi trồng thủy sản (thuộc Tổng cục Thủy sản) cho biết: Sau 3 năm bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID -19, ngành thủy sản nói chung và ngành hàng cá tra nói riêng đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ. Tổng sản lượng thủy sản 7 tháng đầu năm ước đạt 5 triệu tấn, tăng 2,4 % so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó: Sản lượng nuôi trồng thủy sản ước đạt 2,7 triệu tấn, tăng 7,1 %; sản lượng khai thác thủy sản ước đạt 2,3 triệu tấn, giảm 2,8%.

Riêng đối với cá tra, sản lượng cá thương phẩm thu hoạch 7 tháng đầu năm đạt 982 ngàn tấn, tương đương với cùng kỳ năm 2021, sản lượng giống thu hoạch đạt 15,9 tỷ cá bột, 2,2 tỷ cả giống. Giá cá tra nguyên liệu các tháng đầu năm có thời điểm tăng khoảng 10.000 - 13.000 đồng/ kg so với 6 tháng cuối năm 2021.

Theo ông Cẩn, giá cá tra giống có thời điểm duy trì ở mức cao kỷ lục trong hơn 2 năm qua khoảng 45.000 - 50.000 đồng/kg giống loại 30 - 35 con/kg tại Đồng Tháp, An Giang, Cần Thơ, do nguồn cung hạn chế, sức mua tăng. Hiện tại, giá cá tra giống đang ở mức 29.000 - 30.000 đồng/kg, giá cá thương phẩm là 27.000 - 28.000 đồng/kg.

Tính đến hết tháng 7, kim ngạch xuất khẩu cá tra thương phẩm đạt 1,6 tỷ USD, tăng 83,3% so với cùng kỳ năm 2021. Kết quả cho thấy, các tổ chức, cá nhân tham gia chuỗi sản xuất, ương dưỡng giống, nuôi thương phẩm, chế biến, xuất khẩu đều có lãi. Trong chuỗi sản xuất này, con giống là khâu then chốt, quyết định sự thành bại của toàn chuỗi.

Ông Cẩn cho biết thêm, trước năm 2009, chất lượng giống cá tra chưa được coi trọng. Bắt đầu từ năm 2010, Bộ NN&PTNT mới triển khai một số đề tài, dự án nhằm nâng cao chất lượng di truyền về một số tính trạng như tăng trưởng, kháng bệnh, tỷ lệ phile, chịu mặn, sản xuất giống cá tra trái vụ…; xây dựng chuỗi sản xuất liên kết giống cá tra 3 cấp. Qua đó, đã tạo ra sự chuyển biến lớn, góp phần thay đổi tích cực ngành công nghiệp cá tra trong thời gian qua.

Đồng quan điểm với đại diện Vụ Thủy sản, ông Huỳnh Minh Tuấn - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp cho biết: Hiện nay, sản xuất cá tra của tỉnh Đồng Tháp chiếm hơn 33% diện tích và gần 35% sản lượng cá tra toàn vùng, cung cấp khoảng 60% sản lượng cá giống cho vùng. Hàng năm, tỉnh cung cấp khoảng 20 tỷ con cá tra bột và khoảng 1,2 - 1,3 tỷ con cá tra giống đủ nhu cầu con giống cho nuôi thương phẩm trong tỉnh và một số tỉnh lân cận.

Đẩy mạnh liên kết sản xuất giống

Hiện nay, ngành hàng cá tra của tỉnh Đồng Tháp đang đối mặt với không ít những thách thức trong quá trình phát triển, từ chất lượng con giống có biểu hiện suy giảm chất lượng, liên kết chuỗi giá trị còn lỏng lẻo, giá bán cá tra thương phẩm và cá giống biến động liên tục. Người nuôi thiếu thông tin định hướng thị trường, chính sách đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ vốn sản xuất còn gặp nhiều khó khăn, ứng dụng khoa học và công nghệ để tạo ra sản phẩm có giá trị gia tăng chưa được quan tâm đúng mức.

Bên cạnh đó, sức ép về biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh, các rào cản thương mại, các yêu cầu kỹ thuật của thị trường ở các nước nhập khẩu ngày càng khắc khe hơn. Các hệ thống phân phối tiêu thụ, logistics còn rất nhiều hạn chế là những thách thức lớn đối với sự phát triển của ngành hàng cá tra, trong đó giống cá tra đang được tỉnh chú trọng hàng đầu về mặt chất lượng.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến yêu cầu, các tỉnh thành nuôi cá tra tại ĐBSCL phải tiếp tục triển khai các đề án, nhiệm vụ nâng cao chất lượng giống cá tra phục vụ nuôi thương phẩm.

Liên quan đến tình hình dịch bệnh trên cá tra, ông Tiền Ngọc Tiên - Chi Cục Trưởng Chi Cục Thú y vùng VII (Cục Thú y thuộc Bộ NN&PTNT) cho biết: Năm 2021, thiệt hại trên cá tra là 501 ha, chủ yếu do dịch bệnh tại 32 xã của 13 huyện thuộc các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Long An và TP Cần Thơ.

Riêng trong 7 tháng đầu năm 2022, thiệt hại trên cá tra được ghi nhận trên 300 ha, chủ yếu là do dịch bệnh, tại 53 xã thuộc 18 huyện của 3 tỉnh gồm: An Giang, Đồng Tháp và Vĩnh Long. Cơ quan thú y đã giám sát, phát hiện bệnh nguy hiểm trên cá tra là bệnh gan thận mủ và một số bệnh thông thường phổ biến khác như bệnh xuất huyết, ký sinh trùng…

Nói về những khó khăn, tồn tại, ông Tiên cho rằng: Trong sản xuất cá tra giống hiện nay như, một số địa phương bố trí lượng kinh phí còn thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật, có địa phương không bố trí kinh phí gây khó khăn cho công tác phòng chống dịch bệnh. Nhiều địa phương thiếu nhân lực làm công tác thú y thủy sản tại tuyến xã, huyện dẫn đến công tác quản lý dịch bệnh, hướng dẫn phòng chống dịch bệnh cho người nuôi bị ảnh hưởng.

Bên cạnh đó, công tác xây dựng vùng, cơ sở, chuỗi sản xuất cá tra an toàn dịch bệnh, hướng dẫn việc sử dụng vaccine phòng bệnh cho cá tra... chưa được quan tâm, đẩy mạnh. Các doanh nghiệp chưa chủ động triển khai các chương trình giám sát tại cơ sở, đa số là không có kế hoạch giám sát.

Vấn đề này, ông Nhữ Văn Cẩn - Vụ trưởng Vụ nuôi trồng Thủy sản lưu ý: Tuy hiện nay chất lượng con giống đã được cải thiện đáng kể nhưng chưa được phát tán trên diện rộng, sản lượng giống ở thời điểm trái vụ chưa đáp ứng đủ nhu cầu cho nuôi thương phẩm. Để sản phẩm cá tra tiếp tục duy trì vị thế trên thị trường thế giới và sẵn sàng đối mặt với những thách thức, khó khăn cũng như đáp ứng nhu cầu về chất lượng, số lượng con giống trong thời gian tới, cần sự quan tâm hơn nữa của các bên có liên quan.

Kết luận hội nghị ông Phùng Đức Tiến - Thứ trưởng Bộ NN&PTNT cho rằng: Sau 3 năm bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19, ngành thủy sản nói chung và đặc biệt ngành hàng cá tra đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ trở lại. Hiện tại các tổ chức, cá nhân tham gia chuỗi sản xuất, ương dưỡng giống, nuôi thương phẩm, chế biến, xuất khẩu cá tra ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đều có lãi.

Theo ông Tiến, Trong chuỗi sản xuất, chế biến, xuất khẩu cá tra, con giống là khâu then chốt, quyết định sự thành bại. Giai đoạn trước năm 2010, chất lượng giống cá tra chưa được coi trọng, nhưng giai đoạn 2010 - 2020, Bộ NN&PTNT đã chỉ đạo các địa phương triển khai một số đề tài dự án nhằm nâng cao chất lượng di truyền đàn cá tra bố mẹ và sản xuất cá tra giống chất lượng cao nhằm phục vụ nuôi cá thương phẩm để xuất khẩu.

Ông Tiến cũng yêu cầu, các tỉnh thành nuôi cá tra tại ĐBSCL phải tiếp tục triển khai các đề án, nhiệm vụ nâng cao chất lượng giống cá tra phục vụ nuôi thương phẩm. Ứng dụng công nghệ mới vào công đoạn ương dưỡng cá tra nhằm nâng cao tỷ lệ sống, giảm sự phụ thuộc vào tài nguyên nước và điều kiện tự nhiên. Tăng cường hợp tác, liên kết chuỗi, chia sẻ kinh nghiệm trong việc xây dựng liên kết chuỗi cá tra 3 cấp.

Đồng thời, các doanh nghiệp, cơ sở nuôi cá tra quan tâm liên kết với vùng sản xuất giống một cách chặt chẽ thông qua hợp đồng bao tiêu sản phẩm có đầu tư, hỗ trợ kinh phí, cùng có trách nhiệm trong việc giám sát theo dõi quá trình thực hiện sản xuất.

“Năm nay, thị trường sẽ vượt đỉnh 2,26 tỷ USD, tốc độ xuất khẩu tăng hơn 80%, đây là lĩnh vực xuất khẩu trên một tỷ USD để bù lại cho các lĩnh vực xuất khẩu khác”, ông Tiến dự báo.