Tự chủ nguyên liệu để xuất khẩu bền vững

Khi các FTA có hiệu lực, nguyên liệu là yếu tố cực kỳ quan trọng. Việc tự chủ nguyên liệu, đặc biệt trong dệt may, da giày là vấn đề đã được nhắc đến rất nhiều trong những năm vừa qua.

Tại Tọa đàm Phát triển xuất khẩu bền vững trong bối cảnh thực thi các FTA do Báo Công Thương tổ chức ngày 16/8, ông Vương Đức Anh - Chánh Văn phòng Hội đồng quản trị Tập đoàn Dệt may Việt Nam cho biết: Các FTA thế hệ mới như CPTTP và EVFTA đều có những yêu cầu vải phải sản xuất ở trong các khu vực FTA. Mặc dù các con số xuất khẩu đều tăng nhưng đối với dệt may chúng ta đều chưa tận dụng được các FTA vì chúng ta vẫn chưa tuân thủ được các quy tắc xuất xứ, trong khi các nguyên liệu vẫn chưa tự chủ được.

Với Hiệp định EVFTA, Việt Nam tận dụng siêu ưu đãi mới chỉ đạt được 15% trên tổng kim ngạch xuất khẩu EU. Nhưng trái lại, da giày lên tới 90%. Với CPTPP, quy tắc từ sợi trở đi, gần như ngành dệt may vẫn chưa tận dụng được.

"Tuy nhiên, chúng tôi cũng nhận thức được rằng, câu chuyện về tự chủ nguồn nguyên liệu sẽ là hướng đi rất quan trọng giúp cho doanh nghiệp nói riêng và ngành dệt may nói chung có hướng phát triển theo hướng bền vững trong thời gian tới", ông Vương Đức Anh nói.

Tập đoàn Dệt may Việt Nam cũng xác định chiến lược năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2030 trở thành một điểm cung ứng trọn gói về các giải pháp cho doanh nghiệp trong các chuỗi cung ứng toàn cầu.

Mục tiêu từ giờ đến năm 2025, tập đoàn trở thành điểm cung ứng trọn gói từ sợi, từ vải, cho đến các sản phẩm may mặc cuối cùng cho dòng dệt kim phổ thông. Các sản phẩm hướng tới là sản phẩm xanh, phù hợp với yêu cầu của các nhà bán lẻ lớn.

Nếu đạt được mục tiêu trở thành điểm cung ứng trọn gói cho khách hàng, giá trị gia tăng có thể lên tới 80%. Khi đó, các quy tắc xuất xứ sẽ không thành trở ngại nữa.

Trong khi đó, với ngành da giày, bà Phan Thị Thanh Xuân - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Da giày – Túi xách Việt Nam cho biết: Trong khoảng 10-15 năm trở lại đây, tình hình phát triển nguồn nguyên phụ liệu ngành da giày khá tích cực. Nhờ vào việc tham gia các FTA, đặc biệt là các yêu cầu về xuất xứ, bảo đảm tỷ lệ % nội địa hoá từ các FTA cũng là động lực cho các doanh nghiệp sản xuất nguyên phụ liệu đầu tư vào Việt Nam và ngay các doanh nghiệp trong nước cũng đã đầu tư mở rộng sản xuất.

Trước đây, tỷ lệ nội địa ngành da giày của Việt Nam chỉ tầm 40-45%, thì nay đã tăng lên 55%. Riêng đối với mặt hàng giày thể thao chúng ta đã chủ động được 70-80% nguyên phụ liệu trong nước. Và các thành phần sản xuất chính của giày đã được sản xuất tại Việt Nam.

Theo Phó Chủ tịch Hiệp hội Da giày – Túi xách Việt Nam, tỷ lệ nội địa hoá của ngành da giày ở mức 55% là khá cải thiện. Ngành da giày đặt mục tiêu thời gian tới nâng dần lên từ 70-80% cho chung nguyên phụ liệu của toàn ngành.

Tuy nhiên, Việt Nam vẫn gặp khó khăn về đầu tư, sản xuất nguyên phụ liệu. Đơn cử như mặt hàng da thuộc hàng năm phải nhập hàng tỷ USD do mặt hàng này bị các quy định ngặt nghèo liên quan đến môi trường. Đây cũng chính là hạn chế để ngành da giày tăng tỷ lệ nội địa hoá trong thời gian tới.

Với thực trạng này, bà Phan Thị Thanh Xuân đề xuất, cần tập trung phát triển dòng nguyên phụ liệu hướng tới phát triển bền vững, như môi trường xanh, sạch để bắt kịp với xu hướng của thế giới, vừa bảo đảm ổn định cho ngành sản xuất, vừa gia tăng cơ hội tiếp cận chuỗi cung ứng một cách bền vững.

Trong khi đó, ông Vương Đức Anh - Chánh Văn phòng Hội đồng quản trị Tập đoàn Dệt may Việt Nam đề xuất có một chiến lược cụ thể cho hai ngành dệt may và da giày theo định hướng của Chính phủ. Qua đó, hai ngành này sẽ biết phát triển theo hướng nào, phát triển ở đâu, ngành dệt may Việt Nam phát triển như thế nào để duy trì tính bền vững của xuất khẩu?

"Ngày 19/4/2022, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 493 về Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa đến năm 2030. Chiến lược đó là mục tiêu mà 2 ngành dệt may và da giày cần phải hướng đến trong thời gian tới. Chúng tôi mong muốn có 1 chiến lược xuất nhập khẩu cụ thể trong giai đoạn 2025- 2030 cho ngành dệt may và da giày", ông Vương Đức Anh kiến nghị.

Đồng tình với ý kiến này, bà Phan Thị Thanh Xuân bày tỏ hi vọng Chiến lược phát triển ngành dệt may, da giày đang được soạn thảo sẽ sớm được phê duyệt. Qua đó có hướng dẫn cụ thể cho các doanh nghiệp hai ngành xây dựng kế hoạch phát triển sản xuất, kinh doanh phù hợp trong giai đoạn tới.