CNN tôn vinh con đường thay đổi danh tiếng cà phê Việt trên toàn cầu

Rob Atthill cho hay, anh bắt đầu "say mê" cà phê Việt Nam sau lần đầu tiên tới thăm quốc gia Đông Nam Á vào năm 2004.

Là một trong những người tiên phong đưa ẩm thực đường phố Việt Nam tới London, hai năm sau đó, Atthill bắt đầu nhập khẩu sang Anh cà phê trồng tại Tây Nguyên và rang xay tại TP Hồ Chí Minh. Anh tiết lộ, trong vòng 5 năm trở lại đây, doanh số bán cà phê thông qua công ty Ca Phe VN của anh đã tăng gấp 3 lần.

Một quán cà phê nhìn xuống hồ Hoàn Kiếm Hà Nội (ảnh: Luong Thai Linh/EPA/Shutterstock)

Việt Nam hiện là nhà xuất khẩu cà phê lớn thứ hai thế giới (sau Brazil)…

Trong nước, cà phê cũng là một loại đồ uống rất được ưa chuộng kể từ khi được du nhập từ Pháp vào những năm 1850.

Đối với người Việt Nam, cà phê không chỉ đơn giản cung cấp năng lượng ngắn hạn mà đó còn là một phong cách sống. Các cửa hàng cà phê tại đây rất đa dạng từ những quầy bé xíu với ghế ngồi bằng nhựa trên vỉa hè cho tới các quán café hiện đại, "sang chảnh" có máy rang xay ngay tại chỗ.

"Cà phê đồng nghĩa với tụ tập bạn bè", nhà tư vấn về cà phê Will Frith hiện đang sở hữu một công ty rang xay tại TP Hồ Chí Minh, nói. Theo anh, những người uống cà phê thường gặp mặt nhau tại các quán cà phê ưa thích – vốn vận hành như một "không gian thứ ba" bên cạnh nhà ở và nơi làm việc; họ thậm chí còn kết bạn với người chủ và nhân viên của quán. Ngoài ra, "hầu như mọi hộ gia đình Việt Nam đều pha cà phê ở nhà", Frith chỉ ra.

Cà phê trứng - một trong những thức uống nổi tiếng nhất Việt Nam (ảnh: Shutterstock)

Tuy nhiên, bất chấp quy mô xuất khẩu và nền văn hóa cà phê địa phương sống động, Việt Nam lại không phải là một quốc gia nổi tiếng về chất lượng cà phê. Và nguyên nhân đến từ chính hạt cà phê.

Phần lớn hạt cà phê Việt Nam (khoảng 97%) là các loại hạt robusta. Mang lượng caffeine cao, vị đắng rõ, hạt robusta thường được sử dụng để làm các sản phẩm có giá thành rẻ và sản xuất hàng loạt, bao gồm cả cà phê uống liền và loại bán sẵn ở siêu thị.

Việc bán hàng tập trung vào số lượng đã đem tới một danh tiếng không tốt cho Việt Nam trong thị trường cà phê chuyên biệt cao cấp. Những chuyên gia pha cà phê thường chọn loại hạt arabica có lượng caffein ít hơn, tính acid cao hơn với vị ngọt và dịu hơn.

Tuy nhiên, Atthill cho rằng, nhận định trên đang trở nên lỗi thời: "Có rất nhiều người không thích robusta trong ngành công nghiệp cà phê… nhưng không có sự hơn kém gì ở đây. Arabica cũng không tự nhiên tốt hơn đâu".

Điều làm nên sự khác biệt, theo anh, chính là chất lượng của hạt cà phê. "Có robusta chất lượng cao và arabica chất lượng thấp", doanh nhân người Anh nói.

Loại cà phê mà công ty Ca Phe VN tự rang được Atthill miêu tả là mang hương vị "hạt, trộn lẫn với sô cô la, đậm nhưng có thể chấp nhận được" - đang chiếm tới 90% doanh số bán ra của công ty. Đó là sự kết hợp của 85% hạt robusta – đem tới trọn vị đậm đà, và một chút ít arabica – làm tăng chất chua, sự riêng biệt và toàn vẹn.

Năm 2018, công ty Nguyen Coffe Supply của cô Sahra Nguyễn chính thức đi vào hoạt động tại Brooklyn, New York. Nữ doanh nhân mua cà phê từ một trang trại gia đình tại Tây Nguyên, Việt Nam và tự mình rang xay.

Giống như Atthill, Sahra muốn thay đổi danh tiếng của hạt robusta trên thị trường cà phê. Gần đây, cô vừa đưa Grit – một sản phẩm làm từ 100% hạt robusta, vào hoạt động "bịt mắt nếm thử cà phê" của công ty. Cùng với Grit, các khách hàng của Sarah có cơ hội nếm thử hai loại cà phê khác là Loyalty – làm từ 50% hạt robusta và 50% hạt arabica cùng Courage – làm từ 100% hạt arabica.

Kết quả là có tới hơn 3/4 khách hàng tỏ ý thích Grit hơn hai loại còn lại. "Phản ứng khiến tôi vô cùng ngạc nhiên", Nguyễn kể lại.

Doanh nhân người Mỹ Sarah Nguyễn nhập khẩu cà phê trồng tại Tây Nguyên, Việt Nam (ảnh: Nguyen Coffee Supply)

Cà phê Việt Nam cũng xuất hiện tại Pháp. Hai vợ chồng Nam và Linh Nguyễn đã mở cửa hàng mang tên "Hanoi Corner" (góc Hà Nội) ngay tại trung tâm Paris từ hai năm trước. Cùng với cà phê, cửa hàng còn giới thiệu các loại trà, bánh và đồ ăn đường phố Việt Nam.

Việt Nam có "một nền văn hóa cà phê vô cùng độc đáo", Nam Nguyễn – một nhà pha chế từng đạt giải thưởng nói. "Chúng tôi muốn giới thiệu nó tại Pháp… nơi mà không ai biết tới".

Cùng lúc, cà phê chuyên biệt cũng đang ngày càng được đón chào ở quê nhà.

Frith nhận xét, đang có một thế hệ mới các doanh nghiệp rang xay và kinh doanh cà phê tập trung vào chất lượng hạt cà phê như chú ý hơn các yếu tố môi trường ảnh hưởng mùa vụ, thảo luận về các phương pháp canh tác với người nông dân và áp dụng quy trình chế biến tốt nhất.

Trong một vài năm gần đây, xu thế thiết kế nội thất quán tinh xảo và sang trọng cũng góp phần làm cho làn sóng cà phê chuyên biệt bùng nổ tại hai thành phố lớn là Hồ Chí Minh và Hà Nội.

"Các cửa hàng cà phê tại đây đa dạng và đẹp đẽ giống như bất kỳ những gì mà bạn có thể gặp được tại London hay New York", Frith chỉ ra.