Đặc sản Tây Bắc giá bạc triệu, nhìn thôi đã rùng mình nhưng ai dám thử đều khen ngon

Ảnh minh họa.

Sâu chít là ấu trùng của loài côn trùng thuộc họ sâu đục thân, thường sống trong cây chít (hay còn gọi là cây đót). Cây chít mọc phổ biến ở các tỉnh miền núi Tây Bắc như Điện Biên, Sơn La, Lai Châu.

Đến khoảng cuối thu đầu đông, người dân vào rừng tìm những cây chít có dấu hiệu bị đục rỗng thân để thu hoạch sâu. Sau khi tách thân cây, bên trong thường có hàng chục con sâu trắng sữa, căng mọng. Chúng được rửa sạch, ngâm qua rượu loãng để loại bỏ tạp chất rồi chế biến hoặc sấy khô làm thuốc.

Người dân địa phương cho biết, sâu chít có thể rang, nướng, xào trứng, thậm chí nấu cháo hay làm xôi. Món phổ biến nhất là sâu chít xào lá chanh, được khen là béo ngậy, bùi và thơm đặc trưng. Giá sâu chít tươi hiện dao động từ 800 nghìn đến 1 triệu đồng/kg, còn loại khô có thể lên tới vài triệu đồng/kg.

Trong dân gian, sâu chít được xem như “thần dược phòng the”, giúp bổ thận, tráng dương, tăng cường sinh lực. Một số người còn ví chúng như “đông trùng hạ thảo Tây Bắc”.

Tuy nhiên, theo chuyên gia, hiện chưa có công trình khoa học nào chứng minh sâu chít có tác dụng tăng cường sinh lý. Những lời đồn đại về khả năng cường dương, ích thận chủ yếu được truyền miệng qua kinh nghiệm dân gian.

Một số báo cáo phân tích trong nước từng đề cập rằng sâu chít chứa khoảng 25 - 32% protein và nhiều loại axit amin cần thiết cho cơ thể. Song, các con số này chưa được kiểm chứng bởi nghiên cứu quốc tế có bình duyệt khoa học. Các tài liệu nước ngoài cũng chưa có bài báo nào chuyên sâu phân tích thành phần hóa học của sâu chít (Chilo suppressalis larvae trong thân Saccharum arundinaceum) - tên khoa học mà các nhà côn trùng học thường gọi.

Các nhà nghiên cứu cho rằng, sâu chít có thể là nguồn thực phẩm giàu đạm tương tự nhiều loài côn trùng ăn được khác, song mọi kết luận về tác dụng y học cần được xác minh bằng các thử nghiệm sinh học và lâm sàng rõ ràng.

Do chứa hàm lượng protein cao, sâu chít có thể gây dị ứng hoặc sốc phản vệ với người nhạy cảm với côn trùng hoặc hải sản. Các chuyên gia khuyến cáo, nên chế biến kỹ, không dùng sâu ngâm rượu tự phát hoặc sử dụng quá liều vì có thể dẫn tới ngộ độc.

TS. Nguyễn Thanh Hải (Đại học Dược Hà Nội) nhận định: “Sâu chít là thực phẩm dân gian thú vị, có tiềm năng phát triển nếu được nghiên cứu đúng hướng. Tuy nhiên, mọi công dụng chữa bệnh cần dựa trên bằng chứng thực nghiệm chứ không chỉ là truyền miệng".

Trên thế giới, ngành entomophagy (ăn côn trùng) đang được quan tâm như một hướng đi bền vững cho nguồn đạm tự nhiên. Nhiều nghiên cứu chỉ ra các loài sâu, dế, nhộng có giá trị dinh dưỡng cao, chứa chitin và các axit béo tốt cho sức khỏe.

Với sâu chít, giới khoa học Việt Nam đang kêu gọi thực hiện phân tích hóa học chuẩn (HPLC, GC - MS) để xác định chính xác hàm lượng dinh dưỡng, amino acid, khoáng chất và độc tính - từ đó đánh giá tiềm năng ứng dụng trong y học và thực phẩm.