Say tàu xe: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Hầu hết chúng ta đã gặp phải cảm giác khó chịu này khi đi máy bay, ô tô hoặc đi tàu lượn siêu tốc trong công viên. Nó hình thành trong tình trạng có xung đột giữa hệ thống tiền đình, thị giác và các hệ thống nhận cảm khác và là phản ứng phổ biến đối với các kích thích chuyển động trong khi di chuyển.

Bạn sẽ cảm thấy buồn nôn và có thể nôn, cũng như bị đau đầu dữ dội. So với người lớn, trẻ em trong độ tuổi từ 3 đến 12 tuổi dễ bị say tàu xe hơn. Phụ nữ bị say tàu xe nhiều hơn nam giới và hay bị hơn trong chu kỳ kinh nguyệt và mang thai.

Chóng mặt, choáng váng hoặc buồn nôn do say tàu xe là hệ quả của các tín hiệu hỗn loạn của các giác quan đến não. Tai trong giúp kiểm soát cảm giác thăng bằng (một phần của hệ tiền đình chứa ba cặp ống bán nguyệt và hai túi, được gọi là saccule và utricle) và gửi thông tin đến não là bạn đang nằm xuống hay đứng lên.

Khi di chuyển trên máy bay, bạn sẽ biết cảm giác. Tuy nhiên, mắt bạn sẽ không thể phân biệt được nó - khiến não nhận được những tín hiệu lẫn lộn có thể gây nhầm lẫn. Điều tương tự cũng xảy ra khi đi thuyền hoặc tàu (say sóng), dẫn đến của buồn nôn và đau đầu.

Các kiểu say tàu xe

Say tàu xe được phân thành ba loại như sau:

1. Chuyển động cảm nhận được nhưng không nhìn thấy

Ở loại này, chuyển động được cảm nhận bởi hệ thống tiền đình nhưng không có hoặc rất ít chuyển động được phát hiện bởi hệ thống thị giác. Loại này được gọi là say tàu xe trên mặt đất. Say xe, say máy bay, say sóng, say tàu lượn, mất phương hướng thực tế ảo và chóng mặt do quay tròn đều thuộc loại này.

2. Chuyển động được nhìn thấy nhưng không cảm thấy

Trong trường hợp này, chuyển động được cảm nhận bởi hệ thống thị giác, do đó chuyển động được nhìn thấy, nhưng hệ thống tiền đình không hoặc chỉ cảm nhận được rất ít chuyển động nhỏ. Đây được gọi là say tàu xe do mắt. Say không gian, mất phương hướng do phim ảnh, trò chơi video và các hình ảnh màn hình khác, và sự mất phương hướng thực tế ảo thuộc loại này.

3. Chuyển động được nhìn thấy và cảm thấy, nhưng cảm nhận thị giác và cơ thể khác nhau

Trong đó, cảm giác chuyển động trong hệ thống tiền đình không khớp với chuyển động được nhìn thấy. Điều này thường xảy ra trong môi trường mô phỏng trọng lực.

Triệu chứng say tàu xe

Các dấu hiệu nghiêm trọng của say tàu xe là:

• buồn nôn

• nôn

• xanh tái

• da nhợt nhạt

• đổ mồ hôi

• chảy nước dãi

• mất ngon miệng

• thở gấp

• chóng mặt

• lơ mơ

Các triệu chứng nhẹ của tình trạng này như sau:

• đau đầu

• khó chịu nhẹ

• ngáp

Một số triệu chứng phổ biến khác bao gồm đổ mồ hôi, khó ở và cảm giác khó chịu chung.

Nguyên nhân của say tàu xe

Say tàu xe xảy ra khi có xung đột giữa các giác quan. Khi hệ thống thần kinh trung ương nhận được thông tin mâu thuẫn từ các hệ thống giác quan, nghĩa là tai trong, mắt, thụ thể áp lực da, và các thụ thể cảm giác cơ và khớp – bạn sẽ bị say tàu xe. Não sẽ không thể hiểu tất cả các tín hiệu hỗn hợp, do đó gây ra các triệu chứng như buồn nôn và chóng mặt.

Chẩn đoán say tàu xe

Vì tình trạng này không có bất kỳ biến chứng nào, nó thường hết nhanh chóng mà không cần chẩn đoán chuyên môn. Nó có thể được chẩn đoán dễ dàng bằng cách quan sát các dấu hiệu và triệu chứng xảy ra khi bạn di chuyển.

Điều trị say tàu xe

Có nhiều loại thuốc khác nhau để điều trị các dấu hiệu và triệu chứng. Thuốc có thể được sử dụng trước khi đi du lịch để giúp ngăn ngừa say tàu xe.

Thuốc

• Promethazine: Phải uống 2 giờ trước khi đi tàu xe và hiệu quả kéo dài trong 6-8 giờ. Thuốc có thể gây buồn ngủ và khô miệng.

• Scopolamine: Đây là loại thuốc được kê đơn phổ biến nhất cho say tàu xe. Bạn cần uống thuốc này trước khi các triệu chứng biểu hiện. Thuốc cũng có ở dạng miếng dán được dán sau tai 6-8 giờ trước khi đi tàu xe.

• Cyclizine: Hiệu quả nhất khi dùng ít nhất 30 phút trước khi đi và không được khuyến cáo cho trẻ dưới 6 tuổi.

• Meclizine: Hiệu quả nhất khi dùng 1 giờ trước khi đi và không được khuyến cáo cho trẻ dưới 12 tuổi.

• Kẹo cao su dimenhydrinate: Cho phép hấp thụ thuốc qua má.

• Dimenhydrinate: Thuốc phải được uống sau mỗi 4-8 giờ.

Bí quyết để giảm say tàu xe

Hầu hết mọi người không thực sự bị ảnh hưởng bởi các triệu chứng của tình trạng khi họ có xu hướng quen với tình huống hoặc chuyển động. Bạn có thể áp dụng các bước sau để giảm bớt sự khó chịu do các triệu chứng.

• Tập trung vào một vật thể ổn định. Ví dụ, nếu đang ở trong xe hơi, hãy nhìn qua kính chắn gió.

• Thư giãn và tập trung vào những việc như hít thở sâu hoặc đếm ngược từ 100.

• Thỉnh thoảng nhắm mắt một lúc.

• Nhai kẹo bạc hà hoặc kẹo cao su.

Phòng ngừa say tàu xe

• Không hút thuốc lá.

• Tránh đọc.

• Không uống rượu.

• Tránh các sản phẩm sữa, thực phẩm chứa nhiều muối, protein hoặc calo, mùi khó chịu và bữa ăn lớn.

• Không xem hoặc nói chuyện với hành khách khác đang bị say tàu xe, vì nó có thể khiến bạn cũng bị say.

• Cố gắng không ngồi ở vị trí quay mặt ra đằng sau.

• Nghỉ ngơi nhiều vào buổi tối trước khi đi.