Góp ý Dự thảo Nghị định quy định chi tiết Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa: Không để tăng gánh nặng thủ tục

Dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hoá và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hoá và quy định về nhãn hàng hoá (dự thảo) có phạm vi tác động rất rộng đến hầu hết các ngành nghề. Tuy nhiên, trên cơ sở tổng hợp ý kiến doanh nghiệp, VCCI cho rằng dự thảo cần được xem xét, chỉnh sửa kỹ lưỡng để bảo đảm tính khả thi và tạo môi trường kinh doanh thuận lợi.

Lo ngại quy định chồng chéo, không thống nhất

Vấn đề lớn nhất được VCCI nêu ra là sự thiếu thống nhất giữa chính dự thảo với luật và với các văn bản pháp luật chuyên ngành khác.

Thứ nhất, quy định về “hộ chiếu số” đang mâu thuẫn với tinh thần của Luật. VCCI cho rằng, Điều 35 của dự thảo dường như đang biến quy định về "hộ chiếu số" từ khuyến khích thành bắt buộc. Trong khi Luật sửa đổi chỉ đặt mục tiêu "khuyến khích" doanh nghiệp áp dụng công nghệ này, dự thảo lại đưa ra lộ trình áp dụng bắt buộc cho một số hàng hoá.

Theo phản ánh của doanh nghiệp, việc này sẽ làm tăng gánh nặng tuân thủ mà chưa thấy rõ lợi ích thực tiễn. VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo sửa đổi theo đúng tinh thần của Luật là chỉ khuyến khích.

Thứ hai, nguy cơ "một cổ hai tròng" với quy định truy xuất nguồn gốc. Dự thảo yêu cầu doanh nghiệp phải thực hiện truy xuất nguồn gốc theo quy định chung, trong khi nhiều ngành (như y tế, nông nghiệp) đã có các thông tư hướng dẫn riêng về vấn đề này. Điều này có thể dẫn đến tình trạng chồng chéo, buộc doanh nghiệp phải vận hành hai hệ thống truy xuất nguồn gốc song song, gây lãng phí và tăng chi phí.

Đặc biệt, các quy định trong dự thảo không phù hợp với đặc thù của nông sản. Ví dụ, việc áp mã truy xuất cho từng công đoạn sơ chế, chế biến thuỷ sản, chăn nuôi là không khả thi. Do đó, VCCI kiến nghị sửa đổi theo hướng ưu tiên áp dụng pháp luật chuyên ngành; trường hợp luật chuyên ngành không quy định thì mới áp dụng Nghị định này.

Tiêu chí phân loại rủi ro còn mơ hồ, dễ bị lạm dụng

Dự thảo đưa ra các tiêu chí xác định mức độ rủi ro của sản phẩm, hàng hoá nhưng theo VCCI, các quy định này còn chung chung và cần làm rõ hơn.

Cụ thể, VCCI đề nghị bổ sung "nguyên tắc kim tự tháp" vào việc phân loại: hàng hoá rủi ro thấp chiếm phần lớn, rủi ro trung bình ít hơn và rủi ro cao chiếm số lượng ít nhất. Nguyên tắc này sẽ giúp các bộ, ngành thực hiện thống nhất, tránh xu hướng lạm dụng, đưa quá nhiều sản phẩm vào nhóm rủi ro cao một cách không cần thiết.

Bên cạnh đó, các tiêu chí đánh giá rủi ro tại dự thảo được cho là chưa rõ ràng và không hoàn toàn phù hợp với tiêu chuẩn quốc gia TCVN ISO/IEC 31010. Ví dụ, dự thảo chỉ nêu chung chung về "ảnh hưởng đến nhóm dễ bị tổn thương" mà không làm rõ là ảnh hưởng có lợi hay có hại, cũng như không tính đến xác suất xảy ra.

VCCI đề xuất một phương pháp đánh giá rủi ro khoa học hơn, dựa trên công thức: mức độ rủi ro = hệ quả (có hại) x xác suất xảy ra, đồng thời làm rõ các yếu tố cần phân tích.

Cần chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm, giảm "xin-cho"

Dự thảo hiện hành quy định doanh nghiệp muốn được miễn, giảm kiểm tra phải làm đơn đề nghị và chờ xét duyệt. VCCI cho rằng cơ chế này mang nặng tính "xin-cho", trong khi việc phân loại rủi ro hoàn toàn có thể được tự động hoá dựa trên cơ sở dữ liệu. Vì vậy, đề nghị bỏ quy định doanh nghiệp phải làm đơn.

Đối với hàng hoá xuất khẩu, VCCI đề nghị bổ sung quy định miễn kiểm tra theo pháp luật Việt Nam, vì các sản phẩm này đã phải tuân thủ quy định của nước nhập khẩu. Tương tự, việc ghi nhãn xuất xứ hàng xuất khẩu cũng cần linh hoạt, cho phép doanh nghiệp tuân thủ theo yêu cầu của đối tác và thị trường nhập khẩu, thay vì áp một quy định cứng nhắc.

Liên quan đến quy định về nhãn điện tử, dự thảo yêu cầu doanh nghiệp phải "đăng ký" nhãn điện tử với cơ quan nhà nước, một quy trình mang tính tiền kiểm không cần thiết. VCCI đề nghị thay đổi thành hình thức "thông báo", cho phép doanh nghiệp chủ động thiết kế và sử dụng mã QR.

Để tránh lãng phí và tạo thêm mã không cần thiết, VCCI cũng đề xuất cho phép doanh nghiệp sử dụng mã số thương phẩm toàn cầu (GTIN) sẵn có trên sản phẩm để kết nối với nhãn điện tử...