Đăk Nông: 'Cây tỷ đô" Mắc ca đổi đời xã vùng xa Tuy Đức

Không phải ngẫu nhiên mà cây mắc ca được bà con nông dân nơi đây ví là “cây tỷ đô”, bởi giá trị kinh tế cao mà nó mang lại đang giúp nhiều người dân nơi đây thoát nghèo. Tuy mới được phát triển ở Việt Nam những năm gần đây, đặc biệt là ở vùng Tây Nguyên, nhưng loại cây này đã nhanh chóng thích nghi và bước đầu chứng minh hiệu quả so với nhiều loại cây trồng khác.

Cây mắc ca thích nghi tốt với khí hậu và thổ nhưỡng địa phương nên phát triển nhanh (Ảnh: TL)

Thay đổi cuộc sống nhờ cây mắc ca

Năm 2015, gia đình bà Nhai, ở Đắk Huýt, xã Quảng Trực (huyện Tuy Đức) đã đầu tư trồng hơn 500 cây mắc ca trên diện tích hơn 1ha đất đồi. Sau 5 năm trồng và chăm sóc, đến nay, cây mắc ca của gia đình bà đã cho thu hoạch chính vụ.

Bà Nhai chia sẻ, trừ chi phí, mỗi năm gia đình bà có thu nhập khoảng 200 triệu đồng từ vườn mắc ca. Cây mắc ca rất phù hợp với điều kiện khí hậu cũng như thổ nhưỡng tại địa phương, đặc biệt là không cần nhiều nước và tốn ít công chăm sóc.

Bà Nhai là thành viên liên kết của HTX Nông nghiệp xanh Tuy Đức. Hiện nay, sản phẩm mắc ca của bà Nhai đều được HTX thu mua, bao tiêu toàn bộ. Cán bộ kỹ thuật của HTX cũng thường xuyên đến vườn hướng dẫn kỹ thuật giúp gia đình bà phòng trừ sâu bệnh theo từng giai đoạn phát triển của cây mắc ca.

Theo chị Tôn Nữ Ngọc Như - chủ cơ sở sản xuất mắc ca Như Ý (xã Đắk Búk So), hạt mắc ca có nhiều chất dinh dưỡng, rất tốt cho sức khỏe. Lâu nay, hạt mắc ca chỉ được các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh sấy khô rồi đóng gói xuất bán. Tuy nhiên, sản phẩm hạt mắc ca sấy khô khá cứng, không phù hợp với lứa tuổi người già và trẻ em. Vì vậy, chị đã ấp ủ ý tưởng chế biến hạt mắc ca thành thức uống để phục vụ cho mọi lứa tuổi. Sau một thời gian tìm hiểu, chị đã tìm mua máy móc, dây chuyền chế biến sữa mắc ca.

Sản phẩm sữa mắc ca được chị Như chế biến hoàn toàn nguyên chất, không sử dụng bất cứ chất phụ gia nào. Sau khi chế biến thành công sữa mắc ca, chị đã giới thiệu sản phẩm cho một số người sử dụng và được đánh giá cao về chất lượng.

Hiện tại, sản phẩm sữa mắc ca được chế biến nguyên chất, không sử dụng các loại phụ gia, chất bảo quản, nên thời hạn sử dụng khá ngắn và chị Như chưa sản xuất, phân phối rộng rãi. Trong thời gian tới, chị sẽ tiếp tục nghiên cứu cách bảo quản sản phẩm một cách lâu dài để phân phối ra thị trường, đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng. Hiện nay, chị Như cũng đang tập trung nghiên cứu chế biến sản phẩm kẹo mắc ca. Dự kiến, không lâu nữa sản phẩm này cũng sẽ có mặt trên thị trường.

Với sự tham gia tích cực của các thành viên, đến nay, HTX Nông nghiệp xanh Tuy Đức đã xây dựng được vùng nguyên liệu hơn 200 ha mắc ca, với 35 thành viên chính thức và 100 thành viên liên kết. HTX đã hoàn thiện thủ tục về đăng ký sản phẩm, xây dựng thương hiệu và lập hồ sơ tham dự cuộc thi đánh giá, xếp hạng sản phẩm OCOP cấp huyện, cấp tỉnh. Đối với các tiêu chí mã vạch, tem truy xuất nguồn gốc, nhãn hiệu hàng hóa, mẫu mã…, HTX đã hoàn thiện để từng bước quảng bá, đưa sản phẩm ra thị trường và phấn đấu được xếp hạng sản phẩm OCOP cấp tỉnh trong thời gian tới.

Theo thống kê của UBND xã Quảng Trực, toàn xã hiện có gần 400 ha mắc ca, trong đó gần 300ha đang cho thu hoạch. Qua thời gian trồng và chăm sóc cho thấy, loài cây này thích nghi tốt với khí hậu, thổ những địa phương. Mắc ca trên địa bàn được trồng từ năm 2010 đến nay. Giá mắc ca thu mua tại vườn hiện nay dao động từ 100.000 - 150.000 đồng/kg. UBND xã đang từng bước phát triển mắc ca thành cây trồng chủ lực của người dân trên địa bàn. Chính vì thế, việc xây dựng sản phẩm chủ lực của xã sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho địa phương trong việc tìm đầu ra cho sản phẩm, xây dựng nhãn hiệu, truy xuất nguồn gốc hàng hóa, từng bước tìm được chỗ đứng vững chắc trên thị trường.

Hướng tới sản phẩm đạt chuẩn OCOP

Xác định mắc ca là cây chủ lực, năm 2019 vừa qua, Liên minh HTX tỉnh Đăk Nong đã hỗ trợ máy rang sấy hạt mắc ca cho HTX Nông nghiệp xanh Tuy Đức. HTX Nông nghiệp xanh Quảng Trực cũng được Chi cục Phát triển nông thôn hỗ trợ xây dựng bao bì, nhãn mác, tem truy xuất nguồn gốc sản phẩm mắc ca sấy khô. Ngoài ra, huyện Tuy Đức đã triển khai hỗ trợ các chủ cơ sở sản xuất xây dựng, tư vấn thiết kế, in ấn bao bì sản phẩm, đăng ký truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Đây là cơ sở để các địa phương sớm đạt các tiêu chí chứng nhận sản phẩm OCOP đang được tỉnh Đắk Nông triển khai.

Các sản phẩm từ hạt mắc ca được đưa vào kế hoạch xây dựng sản phẩm OCOP cấp tỉnh (Ảnh: TL)

Bà Phạm Thị Phượng, Trưởng Phòng NN&PTNT huyện Tuy Đức chia sẻ: “Hiện nay, người dân trên địa bàn huyện Tuy Đức đã phát triển hơn 1.000 ha mắc ca. Khi biết tin trên địa bàn có người dân nghiên cứu, bước đầu chế biến thành công sữa mắc ca, kẹo mắc ca…ngành nông nghiệp huyện đã đến thăm, động viên. Các sản phẩm mới này đã mở ra một hướng đi mới cho sản phẩm mắc ca của huyện Tuy Đức. Hy vọng, trong thời gian tới, những sản phẩm này sẽ trở thành đặc sản mới của địa phương, qua đó giúp người nông dân có thể làm giàu chính đáng với cây mắc ca”.

Trên cơ sở rà soát, đánh giá tiềm năng, lợi thế của các xã, huyện Tuy Đức đã xác định được các sản phẩm nông nghiệp có nhiều lợi thế để đưa vào xây dựng sản phẩm OCOP. Cụ thể, xã Quảng Trực có sản phẩm mắc ca, xã Đắk Ngo có sản phẩm hạt điều, xã Quảng Tâm có sản phẩm từ cà phê và sầu riêng, xã Đắk Búk So có sản phẩm khoai lang, xã Đắk R’tíh có sản phẩm cà phê.

Để các sản phẩm này được xếp hạng OCOP cấp tỉnh, huyện Tuy Đức sẽ tiếp tục phối hợp với chính quyền các địa phương hướng dẫn hoàn thiện hồ sơ, thủ tục đánh giá, phân hạng cho các đơn vị thực hiện Chương trình OCOP. Huyện cũng sẽ tăng cường hỗ trợ đưa các sản phẩm đi trưng bày, giới thiệu tại những hội chợ thương mại để quảng bá thế mạnh, tiềm năng, kết nối, mở rộng thị trường tiêu thụ…

“Đây là những sản phẩm để các xã tập trung ưu tiên đầu tư phát triển theo chuỗi giá trị, chủ động xây dựng vùng nguyên liệu, xây dựng chỉ dẫn địa lý, đăng ký nhãn hiệu hàng hóa, mã truy xuất nguồn gốc xuất xứ, từng bước đáp ứng nhu cầu thị trường”, bà Phượng cho biết.