Hành trình 'Go Global' của doanh nghiệp Việt còn nhiều gian nan

Thành tựu ấn tượng sau 40 năm đổi mới

Tại hội nghị giao ban thương vụ tháng 10/2025 do Bộ Công Thương tổ chức ngày 29/10, bà Mai Thị Thu Hiền - Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch, Tài chính và Quản lý doanh nghiệp (Bộ Công Thương) khẳng định tiến trình "Go Global" của Việt Nam đã bắt đầu từ thời kỳ đổi mới và gắn liền với các cột mốc lịch sử quan trọng. Từ việc gia nhập ASEAN (năm 1995), ký Hiệp định Thương mại song phương Việt - Mỹ (năm 2000), trở thành thành viên WTO (năm 2007), cho đến việc ký kết các FTA thế hệ mới như CPTPP và EVFTA.

Sau 40 năm, Việt Nam đã gặt hái những thành quả đáng tự hào. "Việt Nam đã trở thành một trong 10 nền kinh tế có độ mở lớn nhất thế giới, bước vào nhóm 20 quốc gia xuất khẩu hàng đầu và là một trong những trung tâm sản xuất, chế biến chế tạo quan trọng của châu Á", bà Hiền nhấn mạnh.

Cùng đó, lực lượng kinh tế tư nhân trong nước đã phát triển vượt bậc cả về số lượng và chất lượng, với gần 1 triệu doanh nghiệp, đóng góp khoảng 30% vào tổng kim ngạch xuất khẩu quốc gia. Quá trình hội nhập cũng giúp Việt Nam tiếp thu nhiều kinh nghiệm quốc tế, nhận được các hỗ trợ kỹ thuật quý báu để nâng cao năng lực cạnh tranh toàn diện từ cấp độ nền kinh tế đến từng ngành hàng, doanh nghiệp.

Những hạn chế kìm hãm tiềm năng

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, bà Hiền đã thẳng thắn chỉ ra một loạt hạn chế lớn đang kìm hãm tiềm năng phát triển của doanh nghiệp Việt trên trường quốc tế.

Thứ nhất, xuất khẩu vẫn được dẫn dắt bởi doanh nghiệp FDI và đóng góp của các doanh nghiệp trong nước chưa được cao. Chủ yếu vẫn còn xuất khẩu thô và tham gia các công đoạn thấp trong chuỗi giá trị toàn cầu. Quy mô xuất khẩu dịch vụ còn khiêm tốn.

Thứ hai, làn sóng đầu tư ra nước ngoài bắt đầu vào những năm 2000 nhưng vẫn còn chậm và còn khiêm tốn, quy mô còn thấp.

Thứ ba, các doanh nghiệp tư nhân chủ yếu là quy mô nhỏ và vừa, mức độ quốc tế hóa của các doanh nghiệp vẫn chưa cao. Chúng ta cũng chưa hình thành được các hệ thống mà trong đó các doanh nghiệp, tập đoàn kinh tế lớn có phạm vi hoạt động và thương hiệu mang tính toàn cầu. Khu vực các doanh nghiệp có khả năng làm chủ chuỗi sản xuất, chuỗi giá trị cho các ngành lĩnh vực mà Việt Nam có lợi thế thì vẫn còn chưa cao.

Thứ tư, độ nhận diện thương hiệu của Việt Nam trên thị trường quốc tế tuy đã được cải thiện đáng kể nhưng vẫn còn hạn chế và chỉ ở một số ngành hàng, tập trung ở một số doanh nghiệp có mức độ nhận diện khu vực và một phần ở toàn cầu.

Thứ năm, công tác xúc tiến thương mại cũng như công tác hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng thương hiệu quốc tế của các bộ, ngành thời gian vừa qua và các công tác bảo vệ, cung cấp thông tin, tư vấn cho doanh nghiệp Việt Nam cũng đã được quan tâm và đẩy mạnh.

Tuy nhiên, nguồn lực về con người và tài chính chưa cho phép chúng ta được làm được những điều mong muốn, vẫn còn bị bó hẹp, độ lan tỏa ở mức thấp.

Thứ sáu, hỗ trợ tín dụng xuất khẩu và đầu tư ra nước ngoài cho các doanh nghiệp vẫn còn thấp và chủ yếu tập trung vào các doanh nghiệp nhà nước.

Thứ bảy, hệ thống logistics phục vụ xuất khẩu, đặc biệt là mạng lưới trung tâm logistics đặt ở các thị trường xuất khẩu lớn do doanh nghiệp trong nước làm chủ như kho bãi, rồi trung tâm phân phối để hỗ trợ cho doanh nghiệp Việt Nam ra nước ngoài thì cũng chưa được phát triển như hầu hết các quốc gia xuất khẩu. Từ đó làm giảm năng lực cạnh tranh.

Cuối cùng, các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp phát triển hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, phát triển nguồn nhân lực cũng chưa hiệu quả. Nguồn lực chưa đáp ứng được yêu cầu, năng suất lao động còn thấp. Đào tạo nghề, đào tạo về ngoại ngữ trang bị cho các doanh nghiệp để có thể vươn ra thị trường quốc tế vẫn còn hạn chế.

"Những yếu tố này đã khiến tiến trình vươn ra thị trường toàn cầu của Việt Nam, mặc dù đã đạt được rất nhiều thành tựu nhưng vẫn còn thiếu bền vững và chưa phát huy được hết tiềm năng và nội lực sẵn có của các doanh nghiệp trong nước", bà Hiền kết luận.

Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch, Tài chính và Quản lý doanh nghiệp cho biết, thực hiện nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ giao trong khuôn khổ Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, Bộ Công Thương đang khẩn trương xây dựng Chương trình "Go Global – Vươn ra thị trường quốc tế".

Dự thảo chương trình đã được xây dựng công phu với sự tham gia của nhiều bộ ngành, VCCI và qua khảo sát sâu rộng cộng đồng doanh nghiệp. Sau khi tổ chức các hội thảo lấy ý kiến ở cả ba miền, Bộ Công Thương đang trong quá trình hoàn thiện những bước cuối cùng để trình phê duyệt trong năm 2025. Chương trình chiến lược này được kỳ vọng sẽ tạo ra một cú hích mạnh mẽ, đưa ra các giải pháp đồng bộ để tháo gỡ các "điểm nghẽn", hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam tự tin và hiệu quả hơn trên hành trình chinh phục thị trường toàn cầu.