VCCI kiến nghị giảm thủ tục, bảo vệ quyền lợi người sử dụng đất

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có văn bản gửi Cục Quản lý công sản (Bộ Tài chính) góp ý về dự thảo Nghị định quy định chi tiết về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất.

Tại dự thảo (phiên bản ngày 19/12/2025), khoản 1 Điều 10 quy định người được Nhà nước cho thuê đất phải chủ động thực hiện thủ tục để được miễn, giảm tiền thuê đất. Nếu chậm trễ, người sử dụng đất chỉ được hưởng ưu đãi cho thời gian còn lại tính từ thời điểm nộp hồ sơ hợp lệ. Trường hợp đã hết thời gian ưu đãi mới làm thủ tục thì sẽ không được miễn, giảm.

Về vấn đề này, VCCI cho rằng quy định như trên là chưa hợp lý. Trên thực tế, có một số trường hợp, người sử dụng đất sẽ không biết mình được giảm hoặc miễn tiền thuê đất một số năm, vì vậy không thực hiện thủ tục. Nếu trong trường hợp này, họ không được miễn, giảm (vì không làm thủ tục) sẽ thiệt thòi và ảnh hưởng đến quyền lợi của họ.

"Mặt khác, việc Nhà nước đặt ra chính sách miễn, giảm tiền thuê đất một số năm nhằm khuyến khích, hỗ trợ, tạo điều kiện cho người sử dụng đất. Với ý nghĩa của chính sách này, không nên thiết kế quy định theo hướng yêu cầu người sử dụng đất phải thực hiện thủ tục đúng hạn và tước bỏ quyền lợi này của họ nếu họ không làm thủ tục hoặc chậm làm thủ tục", VCCI nêu.

Do đó, VCCI đề xuất điều chỉnh theo hướng: Cơ quan nhà nước có trách nhiệm thông báo cho người sử dụng đất về việc họ thuộc diện được miễn, giảm và yêu cầu thực hiện thủ tục trong một thời hạn nhất định. Chỉ khi người dân đã được thông báo mà vẫn không thực hiện thì mới xem như họ từ bỏ quyền lợi.

Liên quan đến quy định chuyển tiếp tại Điều 11 của dự thảo, VCCI chỉ ra một bất cập về mặt thủ tục đối với các đơn vị sự nghiệp công lập. Theo dự thảo, để được điều chỉnh các thông báo nộp tiền thuê đất và tiền chậm nộp đã ban hành sai quy định trước đó, các đơn vị này phải nộp hồ sơ đề nghị và phải có xác nhận của cơ quan chủ quản.

VCCI đánh giá yêu cầu này gây gánh nặng về thủ tục hành chính cho các tổ chức. Bản chất đây là trường hợp cơ quan nhà nước thực hiện chưa đúng khi tính tiền đối với đối tượng được miễn. Vì vậy, thay vì bắt đơn vị sự nghiệp phải "xin", cơ quan thuế cần phải chủ động rà soát và tự động điều chỉnh thông báo nộp tiền. VCCI đề nghị bỏ yêu cầu nộp hồ sơ đề nghị và xác nhận của cơ quan chủ quản trong quy định này.

Ngoài ra, VCCI phản ánh tình trạng vướng mắc pháp lý của các tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp, trong đó có chính VCCI.

Theo Luật Đất đai 2013, nhiều trụ sở chi nhánh của các tổ chức này bị buộc chuyển từ hình thức "giao đất không thu tiền" sang "thuê đất" dù không thuộc đối tượng phải thuê đất. Đến Luật Đất đai 2024, các đối tượng này đã được quy định rõ là thuộc diện giao đất không thu tiền sử dụng đất. Tuy nhiên, hiện nay nhiều địa phương vẫn đang truy thu tiền thuê đất cũ khiến các tổ chức rơi vào thế khó vì chưa có cơ sở pháp lý để xử lý dứt điểm.

Để giải quyết tình trạng này, VCCI kiến nghị bổ sung vào dự thảo quy định: Đối với các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp được Nhà nước giao nhiệm vụ, nếu đã bị chuyển sang thuê đất theo Luật 2013 nhưng nay thuộc diện giao đất không thu tiền theo Luật 2024, thì không phải nộp số tiền thuê đất và tiền chậm nộp còn nợ.

Đồng thời, UBND cấp tỉnh cần chỉ đạo cơ quan thuế khẩn trương rà soát, điều chỉnh thông báo nộp tiền đã ban hành trước đó, hoàn thành trước ngày 31/12/2026 để tháo gỡ dứt điểm khó khăn cho các đơn vị.

VCCI kỳ vọng, những kiến nghị của họ sẽ giúp hoàn thiện dự thảo Nghị định, không chỉ tháo gỡ các nút thắt trong thi hành Luật Đất đai mà còn thể hiện tinh thần đồng hành, hỗ trợ của Chính phủ đối với các tổ chức và cộng đồng doanh nghiệp trong bối cảnh mới.