Đề xuất xây lộ trình số hóa, xanh hóa mẫu cho doanh nghiệp nhỏ và vừa

Rào cản từ chính nội tại doanh nghiệp

Chuyển đổi kép – bao gồm chuyển đổi số và chuyển đổi xanh – đang trở thành yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và hướng tới phát triển bền vững.

Theo tính toán Bộ Công Thương, việc ứng dụng công nghệ số và hệ thống quản lý năng lượng thông minh có thể giúp doanh nghiệp giảm 10–15% chi phí vận hành, tăng 20% năng suất và giảm 5–8% phát thải CO₂ mỗi năm. McKinsey & Company cũng ước tính rằng chuyển đổi số trong sản xuất có thể nâng năng suất lao động lên tới 30% và cắt giảm chi phí chuỗi cung ứng từ 15–20%.

Tại diễn đàn “Chuyển đổi kép - động lực cho tăng trưởng kinh tế: Góc nhìn từ chính sách đến thực tiễn" ngày 30/10 tại Hà Nội, ông Nguyễn Hồng Hiển - Vụ trưởng Vụ KHCN, ĐMST và Chuyển đổi số, Ban Chính sách, chiến lược Trung ương cho biết, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh giúp Việt Nam không chỉ tăng tốc, mà còn phát triển vững chắc, hướng tới tăng trưởng hai con số một cách bền vững dựa trên năng suất, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Chuyển đổi kép không chỉ là khẩu hiệu, mà là hướng đi tất yếu để doanh nghiệp Việt Nam đạt tăng trưởng hai con số và vươn ra toàn cầu. Đồng thời giúp doanh nghiệp tăng năng suất, giảm chi phí, mở rộng thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh, đồng thời góp phần thực hiện cam kết Net Zero 2050 của Việt Nam.

Đó cũng chính là tinh thần xuyên suốt của Nghị quyết 57, phát triển nhanh, bền vững dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, động lực đột phá để GDP Việt Nam có thể tăng trưởng hai con số bền vững trong kỷ nguyên mới.

Tuy vậy, theo ông Mạc Quốc Anh - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Hà Nội (HANOISME), con đường chuyển đổi kép của doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) còn nhiều gian nan. Trong đó, rào cản lớn nhất đến từ chính nội tại doanh nghiệp. Đó là sự thiếu hụt về nhận thức chiến lược từ lãnh đạo, văn hóa đổi mới, và đặc biệt là ba “điểm nghẽn” cố hữu: tài chính, nhân lực và công nghệ.

“Hầu hết doanh nghiệp thiếu vốn đầu tư, thiếu nhân lực có kỹ năng số, trong khi nhân viên chưa được đào tạo bài bản và quy trình quản trị vẫn theo lối mòn”, ông Mạc Quốc Anh phân tích.

Thực trạng này khiến các DNNVV gặp khó khăn trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn ngày càng khắt khe của thị trường quốc tế về môi trường, giảm phát thải carbon và truy xuất nguồn gốc, đồng thời giảm sức cạnh tranh ngay cả trên thị trường nội địa.

Cần lộ trình số hoá và xanh mẫu

Từ những khó khăn trên, ông Mạc Quốc Anh đề xuất, ở cấp chính quyền và Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cần xây dựng lộ trình số hoá và xanh mẫu cho các DNNVV. Các doanh nghiệp lớn có chuyển đổi kép thành công cần chia sẻ quy trình cho các DNNVV. Đồng thời, nên có các hệ thống đánh giá và chứng nhận doanh nghiệp số và xanh để người tiêu dùng phân biệt các sản phẩm, doanh nghiệp có chứng nhận chuyển đổi số và xanh…

Cũng đề cập đến vai trò của doanh nghiệp lớn trong việc hỗ trợ DNNVV, Thượng tá Nguyễn Đình Tuấn - Phó Tổng Giám đốc Mobifone cho rằng, doanh nghiệp lớn với sứ mệnh của mình có thể đầu tư “bộ não AI”, qua hạ tầng số đưa AI vươn đến các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp DNNVV hiện nay chưa có nhiều nguồn lực. Trên cơ sở đó, các doanh nghiệp DNNVV đưa ứng dụng AI vào quy trình sản xuất kinh doanh của mình. Với cách làm như vậy, việc phổ cập AI sẽ trở nên đơn giản.

Để đạt được mục tiêu trên, Thượng tá Nguyễn Đình Tuấn mong muốn Chính phủ có chính sách khuyến khích hỗ trợ doanh nghiệp lớn đầu tư xây dựng trung tâm AI cũng như đưa công nghệ đến với DNNVV.

Trong khi đó, ông Phạm Hồng Quất - Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho rằng, chuyển đổi kép trong doanh nghiệp cần thực hiện song hành 4 nội dung quan trọng liên quan đến cơ chế, nhân lực, giải pháp và tài chính.

Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ nhấn mạnh đến yếu tố con người đóng vai trò quan trọng, có tính quyết định trong chuyển đổi kép, trong khi công nghệ chỉ đóng vai trò là công cụ thực hiện. Trước khi nói đến chuyển đổi kép ở doanh nghiệp, phải đề cập đến những chuyển đổi trong tư duy, nhận thức của doanh nhân.

Từ thực tế gọi vốn của các doanh nghiệp khởi nghiệp thời gian qua, ông Phạm Hồng Quất chia sẻ: các nhà đầu tư nhìn vào tư duy, năng lực của doanh nhân, những người đứng đầu doanh nghiệp để rót vốn.

“Công nghệ mới cần tư duy mới, doanh nhân chuyển đổi tư duy, chuyển đổi mô hình kinh doanh trước, sau đó mới tìm kiếm công nghệ phù hợp để tối ưu hoá nguồn lực. Trong đó, số phải đi với xanh và ngược lại, xanh phải đồng hành cùng số. Trong cơ chế về dữ liệu lớn, AI, blockchain, năng lượng mới… doanh nghiệp sẽ đạt được chuyển đổi kép”, ông Phạm Hồng Quất nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Đoàn Kết - Phó Chủ tịch HĐQT Công ty Rạng Đông – doanh nghiệp thành công trong chuyển đổi kép, cho rằng, mỗi doanh nghiệp cần xây dựng một lộ trình riêng, đồng thời tích cực kết nối với các viện nghiên cứu, trường đại học, và tham gia vào các sàn giao dịch công nghệ để tiếp cận giải pháp với chi phí hợp lý.

Sự kết hợp giữa chính sách vĩ mô, vai trò dẫn dắt của doanh nghiệp lớn, và nỗ lực tự thân của DNNVV sẽ tạo ra một sức mạnh cộng hưởng, biến chuyển đổi kép từ thách thức thành động lực tăng trưởng thực sự.