Du lịch Đồng bằng sông Cửu Long: Thừa tiềm năng, thiếu sức hút

Với tiềm năng to lớn nhưng du lịch Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) lại đang ở “vùng trũng” so với các vùng miền của cả nước. Nhận diện tiềm năng, cơ hội và tìm giải pháp khắc phục những yếu kém để du lịch tăng tốc đã và đang là vấn đề cấp thiết để ĐBSCL vươn lên phát triển trong thời gian tới.

Du lịch miệt vườn, du lịch sinh thái kết hợp tham quan vườn cây ăn trái, văn hóa ẩm thực… là thế mạnh của du lịch Đồng bằng sông Cửu Long.

Chưa xứng với tiềm năng

ĐBSCL là một trong những vùng đồng bằng phì nhiêu là lớn nhất Đông Nam Á và thế giới, đóng góp khoảng 50% sản lượng lúa, 95% lượng gạo xuất khẩu, 65% sản lượng thủy sản, 60% lượng cá xuất khẩu và gần 70% các loại cây ăn trái.

Theo các chuyên gia, du lịch ĐBSCL gắn liền với các sản phẩm du lịch như du lịch sông nước, miệt vườn. Đến nơi đây là tìm về thiên nhiên và ẩm thực dân dã phong phú hấp dẫn. Bên cạnh đó, ĐBSCL cũng có nhiều lợi thế, tiềm năng lớn về du lịch tâm linh, biển đảo, vùng ngập mặn… là một trong 7 vùng du lịch đặc trưng được Chính phủ phê duyệt. Tuy nhiên, ưu thế, tiềm năng to lớn về du lịch của ĐBSCL chưa được khai thác, phát huy để mang lại nguồn thu lớn.

PGS. TS Phạm Trương Hoàng - Trưởng khoa Du lịch và khách sạn, Đại học kinh tế Quốc dân thông tin: Năm 2019, Việt Nam đón khoảng 18 triệu lượt khách quốc tế, tăng gấp đôi so với 5 năm trước đó, 47 triệu lượt khách nội địa, doanh thu hàng trăm ngàn tỷ đồng. Tuy nhiên, doanh thu về du lịch vùng ĐBSCL chỉ là 30 nghìn tỷ, chiếm 4%, một con số rất khiêm tốn, trong khi chúng ta có rất nhiều tiềm năng nhưng chưa khai thác hết”.

Năm 2018, khu vực ĐBSCL thu hút 40,7 triệu lượt khách, trong đó có 3,4 triệu lượt khách quốc tế. Với dân số khoảng 20 triệu dân, trung bình mỗi năm, một người dân ở ĐBSCL chỉ đón được 2,8 lượt khách nội địa và 0,39 lượt khách quốc tế. Con số này rất khiêm tốn với một vùng đất được thiên nhiên ưu đãi để phát triển du lịch như ĐBSCL là rất đáng suy gẫm.

Ông Trần Hữu Hiệp - Phó Chủ tịch hiệp hội Du lịch ĐBSCL chia sẻ: ĐBSCL là vùng đất phì nhiêu, với rất nhiều tiềm năng để phát triển du lịch dựa trên cảnh quan, sinh thái, văn hóa lễ hội, làng nghề truyền thống, dễ dàng kết nối với TP Hồ Chí Minh và các vùng miền trên cả nước. Tuy nhiên, du lịch của vùng chưa phát triển chưa tương xứng với tiềm năng là do còn nhiều điểm nghẽn. Các sản phẩm du lịch trùng lắp, đơn điệu. Nguồn nhân lực dành cho du lịch còn yếu. Đầu tư cơ sở hạ tầng, du lịch chưa đủ mạnh. Tính liên kết vùng còn hạn chế… Những hạn chế này không thể khắc phục trong ngày một ngày hai, mà phải có giải pháp căn cơ để từng bước tháo gỡ và phát triển".

Bà Lê Đình Minh Thy - Giám đốc Công ty du lịch Viettravel, chi nhánh Cần Thơ cho biết: Rào cản lớn của ngành du lịch đồng bằng khiến nơi này dù nhiều tiềm năng nhưng chưa thoát khỏi vùng trũng về du lịch là giao thông kết nối. Cơ sở vật chất du lịch, tài nguyên thiên nhiên chưa được đầu tư, khai thác đúng mức. Sản phẩm du lịch còn kém hấp dẫn, thiếu sức hút; việc xúc tiến, quảng bá du lịch còn nhiều hạn chế”.

Đồng quan điểm với các ý kiến trên, Ông Nguyễn Hồng Hiếu - Giám đốc Công ty lữ hành Quốc tế HIEUTOUR cho biết thêm: Bên cạnh cơ sở vật chất du lịch còn đơn điệu, chưa được đầu tư hoặc đầu tư chưa đến nơi đến chốn cũng như chất lượng phục vụ cần phải được nâng cao hơn thì vấn đề ô nhiễm môi trường, rác thải là nguyên nhân làm cho du khách đến một lần rồi không quay lại nữa. Thế mạnh của nơi đây là du lịch sông nước, miệt vườn. Du khách đặc biệt thích đi xuồng khám phá kênh rạch với vườn cây bóng mát. Tuy nhiên, việc vứt rác thẳng xuống sông, kênh rạch theo tập quán của bà con là vấn đề rất nan giải.

Nói về những hạn chế, bất cập, rào cản của du lịch ĐBSCL, ông Trương Vĩnh Thành - Giám đốc công ty CP du lịch Đồng Tháp chia sẻ: Chúng ta nói nhiều về sự liên kết du lịch, thúc đẩy ngành du lịch phát triển bền vững nhưng vấn đề ở đây là doanh nghiệp (DN) làm gì để liên kết, liên kết như thế nào để tránh sự lãng phí trong đầu tư. Thêm nữa, DN cũng muốn đầu tư để đa dạng hóa sản phẩm du lịch thu hút khách. Nhất là đầu tư, khai thác hiệu quả hơn tài nguyên thiên nhiên, tài nguyên về lịch sử. Tuy vậy, những tài nguyên này do Nhà nước quản lý, như vậy phải có cơ chế chính sách cụ thể như thế nào để khuyến khích đầu tư”.

Chợ Nổi Cái Răng, điểm du lịch nổi tiếng của TP Cần Thơ đang mất dần hấp dẫn.

Theo các chuyên gia về du lịch ĐBSCL, một trong những nguyên nhân lớn khiến du lịch nơi đây phát triển chưa tương xứng với tiềm năng đó là việc chưa biến ưu thế về điều kiện tự nhiên, tài nguyên đặc trưng thành lợi thế để nâng cao năng lực cạnh tranh với các vùng miền khác. Những điểm nghẽn cùng với sự đầu tư, liên kết còn rời rạc, tạo ra rào cản lớn để du lịch ĐBSCL cất cánh.

Đánh giá về du lịch vùng ĐBSCL, nguyên Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) Nguyễn Ngọc Thiện cho rằng: “Mặc dù tiềm năng và thế mạnh du lịch của ĐBSCL rất lớn, khả năng còn nhiều, nhưng tốc độ phát triển thuộc nhóm chậm nhất cả nước. Nếu địa phương nào cũng có sản phẩm du lịch na ná, cũng là sông nước, miệt vườn … rất khó phát triển”.

Níu chân du khách

Hội thảo “Du lịch ĐBSCL - Cơ hội để bứt phá” do Cục phát triển DN (Bộ kế hoạch và Đầu tư) và Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) tổ chức vào ngày 26/4 đã quy tụ hơn 100 đại biểu là đại diện Tổng cục Du lịch, Bộ VH-TT&DL; đại diện VCCI Cần Thơ; Hiệp hội và DN các tỉnh, thành ĐBSCL, các chuyên gia về du lịch trong và ngoài nước. Hội thảo nhằm hồi phục, tăng cường năng lực cạnh tranh, đề ra các giải pháp để phát triển ngành du lịch bền vững cho ĐBSCL.

Bà Phạm Lê Thảo - Phó vụ trưởng Vụ Lữ hành (Tổng cục Du lịch) thông tin: “Từ ngày 15/3 đến 15/4, có khoảng 40 nghìn khách quốc tế đến Việt Nam, dự báo sẽ tăng lên trong thời gian tới. Để đón cơ hội này, ĐBSCL cần có sự chuẩn bị về cơ sở vật chất, lưu trú. Đa dạng các sản phẩm du lịch và mang tính đặc thù, tạo được sự khác biệt. Tăng cường liên kết, bảo đảm nguồn nhân lực chất lượng. Xây dựng nền tảng số, ứng dụng công nghệ thông tin trong phát triển du lịch. Nâng cao năng lực các điểm đến. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát các hoạt động du lịch, bảo đảm phát triển du lịch bền vững".

Đền thờ Vua Hùng TP Cần Thơ, đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng kết hợp du lịch của người dân Đồng bằng sông Cửu Long.

Ông Trần Hữu Hiệp - Phó Chủ tịch Hiệp hội du lịch ĐBSCL cho biết: Đón cơ hội mở cửa du lịch trong điều kiện bình thường mới, TP Hồ Chí Minh đã phối hợp với 13 tỉnh, thành vùng ĐBSCL tổ chức diễn đàn, hội thảo, đẩy mạnh ký kết, liên kết, xây dựng sản phẩm du lịch đặc thù, du lịch vùng. Bên cạnh những khởi động tích cực, du lịch ĐBSCL cần có giải pháp khắc phục những hạn chế về cơ sở hạ tầng du lịch, liên kết chuỗi giá trị, xây dựng thương hiệu, môi trường du lịch an toàn, hấp dẫn".

Để du lịch phục hồi nhanh sau đại dịch, cụm liên kết hợp tác phát triển du lịch phía Đông vùng ĐBSCL gồm Vĩnh Long, Tiền Giang, Đồng Tháp, Bến Tre… đang triển khai nhiều giải pháp kích cầu, khôi phục du lịch, đa dạng hóa các sản phẩm du lịch, tăng cường liên kết vùng, mở các tour, tuyến, phát triển sản phẩm du lịch mới để níu chân du khách.

Tỉnh Vĩnh Long đang tập trung xây dựng nâng cao giá trị các sản phẩm du lịch đặc thù như du lịch homestay, du lịch nông nghiệp, du lịch văn hóa - tâm linh và du lịch làng nghề. Trong đó, khu vực cù lao An Bình, huyện Long Hồ của tỉnh sẽ tập trung phát triển du lịch homestay. Hiện nơi này có 2 homestay đạt chuẩn ASEAN và 1 homestay đạt chuẩn cấp tỉnh. Tỉnh cũng đang hoàn thiện sản phẩm du lịch “Về Vĩnh Long xem hát bội” nhằm tạo thêm sức cạnh tranh. Đồng thời, tỉnh Vĩnh Long đang thực hiện thủ tục, hoàn thành hồ sơ sớm triển khai dự án Bảo tàng Nông nghiệp vùng ĐBSCL và Di sản đương đại Mang Thít.

Tỉnh Tiền Giang có vị trí thuận lợi để phát triển những sản phẩm du lịch gắn với vùng sinh thái nước mặn, nước ngọt, sông nước kết hợp sinh thái vùng ngập phèn Đồng Tháp Mười, cảnh quan vườn cây ăn trái và du lịch tâm linh. Ngoài ra, tỉnh đã xây dựng các tour du lịch mới hấp dẫn du khách như tuyến du lịch sinh thái miệt vườn gắn với khu Quảng trường Hùng Vương - Điền Lan Thôn Trang - Chùa Vĩnh Tràng - Làng nghề hủ tiếu Mỹ Tho và Cù lao Thới Sơn. Tỉnh Tiền Giang cũng đang tiến hành phục dựng di tích lịch sử Đám lá tối trời kết hợp tham quan du lịch biển Tân Thành, các di tích văn hóa - lịch sử tại thị trấn Gò Công…

Với lợi thế về du lịch sinh thái, Bến Tre hấp dẫn du khách bằng các sản phẩm du lịch đặc trưng, thú vị, đậm chất miệt vườn như chèo xuống trong rạch, trải nghiệm một ngày làm nông, tát mương bắt cá… Theo lãnh đạo sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh, hiện Bến Tre có 57 làng nghề, trong đó, có các làng nghề thu hút khách tham quan như sản xuất giống, hoa kiểng; chế biến cá khô, nấu rượu, làm kẹo dừa.

Tại TP Cần Thơ, có nhiều điểm du lịch nổi tiếng như chợ nổi Cái Răng lớn nhất miền Tây. Nơi đây mang đậm nét đặc trưng vùng sông nước với hàng trăm ghe tàu mua bán trao đổi hàng hóa. Làng du lịch Mỹ Khánh với những trải nghiệm văn hóa ẩm thực Nam Bộ hấp dẫn. Làng du lịch Ông Đề phong phú sản phẩm du lịch những trò chơi dân gian, khơi gợi ký ức tuổi thơ. Khu du lịch Cồn Sơn sẽ là những trải nghiệm làm bánh dân gian Nam Bộ, xem cá Lóc bay, cá Trê vượt cạn và thưởng thức món ăn miệt vườn… Mới đây, TP Cần Thơ có thêm những điểm tham quan mới, hứa hẹn thu thu hút nhiều du khách là Đền thờ Vua Hùng TP Cần Thơ, Phố Ông Lang ở huyện Phong Điền…

Theo các chuyên gia, để phát triển du lịch bền vững phải dựa trên 6 trụ cột đó là giữ gìn tài nguyên môi trường, trách nhiệm văn hóa, xã hội, phát triển kinh tế địa phương, tạo công ăn việc làm trả lương ổn định cho người dân địa phương, khách hàng thỏa mãn và DN có lợi nhuận. Du lịch có trách nhiệm là phải tạo ra một điểm đến đẹp hơn để du khách tham quan và trải nghiệm.

Có một thực tế là trong giai đoạn hồi phục sau đại dịch COVID-19, nhiều DN, cơ sơ kinh doanh du lịch lúng túng trước những thay đổi của thị trường và cần có các nguồn lực hỗ trợ qua thời gian dài hoạt động cầm chừng hoặc đóng cửa, dừng kinh doanh. Dự án phát triển du lịch ĐBSCL được triển khai mới đây là dự án hỗ trợ khu vực tư nhân lớn nhất Việt Nam do Cơ quan Quốc tế Mỹ tài trợ và Cục Phát triển DN - Bộ Kế hoạch và Đầu tư là chủ dự án.

Dự án nhằm tăng cường năng lực cạnh tranh cho DN nhỏ và đang tăng trưởng của Việt Nam thông qua cung cấp các gói hỗ trợ đa dạng, trong đó các DN du lịch là một trong những đối tượng chính của dự án. Ông Nguyễn Đức Trung - Phó Cục trưởng Cục phát triển DN - Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết: “Chúng tôi hy vọng, thông qua dự án này các DN du lịch được tư vấn chiến lược, nắm bắt thị trường, đổi mới tư duy làm du lịch, nâng cao tính cạnh tranh đối với các sản phẩm du lịch. Qua đó giúp các DN du lịch ĐBSCL phát triển mạnh mẽ hơn trong thời gian tới”.