Nhiều doanh nghiệp đang ở thời điểm khó khăn nhất

Nhiều khó khăn, thách thức

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, 6 tháng đầu năm 2023, cả nước có 75,9 nghìn doanh nghiệp (DN) đăng ký thành lập mới, giảm 0,5% so với cùng kỳ năm trước; gần 37,7 nghìn DN quay trở lại hoạt động, giảm 7,4%. Trong khi đó, 60,2 nghìn DN tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, 31 nghìn DN ngừng hoạt động chờ làm thủ tục giải thể, tăng 28,9%. 8,8 nghìn DN hoàn tất thủ tục giải thể, tăng 2,8%.

Tại tọa đàm Kinh tế vĩ mô giữa năm 2023 với chủ đề: "Phục hồi tổng cầu thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh mới" ngày 11/7, TS Trần Đình Thiên - nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam đã dùng những số liệu trên để phân tích một phần bức tranh kinh tế Việt Nam.

“DN chết đi là chết thật, còn DN gia nhập mới liệu có thật hay không? Vậy tăng trưởng 6 tháng còn lại của năm 2023 dựa trên cơ sở nào? Bên cạnh đó, chỉ số sử dụng lao động giảm mạnh nhất ở các tỉnh có lợi thế phát triển công nghiệp chế biến chế tạo như Bình Dương lao động giảm 12,4%, Đồng Nai - 8,2%, Bắc Ninh - 8%, Thái Nguyên -9,8%... Vậy chúng ta lý giải thế nào về tổng cầu, về triển vọng công nghiệp của Việt Nam?”, ông Thiên nói.

Cùng góc nhìn này, ThS Trần Thành Long - Phó Vụ trưởng Vụ Tổng hợp kinh tế quốc dân (Bộ KH&ĐT) nhìn nhận, hoạt động sản xuất kinh doanh gặp nhiều khó khăn. Sức chống chịu của nhiều DN đã bị bào mòn sau giai đoạn chống dịch COVID-19 nay lại phải đối mặt với nhiều thách thức mới. Các thách thức lớn hiện nay là thị trường, dòng tiền và thủ tục hành chính trong giải quyết các vấn đề của DN.

Những bất cập, vướng mắc của thị trường trái phiếu DN, thị trường bất động sản, vấn đề đăng kiểm, quy định phòng cháy chữa cháy… vẫn cần thời gian để tháo gỡ, xử lý dứt điểm, ảnh hưởng đến tiến trình phục hồi và phát triển của DN.

Khi hoạt động sản xuất kinh doanh gặp nhiều khó khăn, thu ngân sách Nhà nước (NSNN) bị ảnh hưởng. Tổng thu NSNN 6 tháng giảm 7,8% so với cùng kỳ năm trước, thu nội địa giảm 4,7%, trong đó thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu giảm 21,6%. Thu các loại phí, lệ phí giảm 11,7%, thu tiền sử dụng đất giảm 56,8%.

Khó khăn nhất về chính sách

Nói rõ hơn về khó khăn của cộng đồng DN, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, điều chúng ta cần chú trọng hiện nay là vấn đề sức khoẻ của nền kinh tế, của DN Việt Nam lúc này như thế nào.

Theo chia sẻ của ông Tuấn, ít có giai đoạn nào mà VCCI phải tiếp nhiều đoàn DN, nhóm ngành hàng đến trao đổi, phản ánh về khó khăn, trở ngại như hiện nay. Khó khăn về thị trường đã đành, nhưng khó khăn từ chính sách mới là vấn đề lớn với DN, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của họ.

Cái khó của Việt Nam về mục tiêu chính sách là vậy nhưng sự chia sẻ, hành động của các cơ quan liên quan trong thực thi chính sách lại không giống nhau. Đơn cử, Ngân hàng Nhà nước rất vất vả chỉ đạo điều hành bảo đảm về vốn, hay hạ lãi suất cho DN. Trong khi đó, tình trạng nợ đọng, không hoàn được thuế giá trị gia tăng xảy ra ở rất nhiều ngành hàng.

Một DN vừa phản ánh, bình thường DN xuất khẩu khoảng 420 tỷ một tháng nhưng mấy tháng vừa qua do xuất khẩu không hoàn được thuế nên DN ngừng xuất khẩu.

"Chỉ cần 1 DN trong chuỗi cung cấp nguyên liệu bị trục trặc, cơ quan thuế không hiện diện tại địa điểm đó hoặc đóng cửa thì lập tức tài khoản của DN bị ách lại, DN phải giải trình, thậm chí nhiều DN phải làm việc với cơ quan công an. Nguồn vốn của DN đã khó nhưng lại bị đọng tiền hoàn thuế”, Phó Tổng thư ký VCCI nêu.

Cũng theo ông Tuấn, với Dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt, nhiều DN cho biết, trong bối cảnh hiện nay lẽ ra phải thảo luận về những giải pháp tháo gỡ khó khăn cho DN về giảm thuế, nhưng nghịch lý là lại đang phải ngồi thảo luận để ngành của họ không bị đưa vào diện tăng thuế.

“Một mặt chúng ta dành nhiều sức để có được việc giảm VAT 2%, nhưng mặt khác Bộ Tài chính lại đang bổ sung rất nhiều ngành hàng vào diện chịu thuế. DN cho rằng chính sách này không hợp lý. Chính những bất cập chính sách này khiến nhiều bạn trẻ lẳng lặng đi ra nước ngoài như sang Singapore hay Malaysia thành lập DN”, ông Tuấn nói.

Thêm vào đó, hiện nay có rất nhiều chi phí chồng lấn nhau khiến nhiều ngành hàng Việt Nam khó cạnh tranh. Như phải thực hiện Luật bảo vệ môi trường thông qua thực hiện trách nhiệm mở rộng với nhà sản xuất trong tái chế… Theo lộ trình, DN phải gánh rất nhiều chi phí, rất nhiều ngành hàng rất khó cạnh tranh. Vì vậy, điều DN quan tâm hiện nay là các giải pháp cải cách thể chế.

TS Trần Đình Thiên cho rằng, đây thực sự là giai đoạn đặc biệt khó khăn, chúng ta cần nhìn nhận đúng thực trạng của nền kinh tế Việt Nam. Trong bối cảnh hiện nay theo nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, chúng ta cần nhận diện lại cấu trúc của nền kinh tế, cơ cấu kinh tế thực, quan hệ nội lực và ngoại lực. Đặc biệt nhận diện nghiêm túc vấn đề thể chế, không thể cơi nới chính sách, cần có giải pháp khác thường, thực thi được, đi sâu vào cấu trúc thể chế.

“Cùng với sự cộng hưởng cái khó từ bên ngoài và do nền kinh tế mở trong khi “sức khoẻ yếu, gió to, nhất là gió độc”, điều này càng cho phép nhận diện đúng hơn cấu trúc của nền kinh tế Việt Nam khi nền kinh tế dựa vào lao động rẻ”, ông Thiên khuyến nghị.