Đồng bằng sông Cửu Long thời kỳ “bình thường mới”: Bài 1- Những khó khăn ngày trở lại

Nhiều thách thức

Sau giãn cách, thời kỳ "bình thường mới" đã bắt đầu, tình hình khôi phục hoạt động sản xuất của các DN trên địa bàn TP Cần Thơ đang dần tăng số lượng. Tuy nhiên, còn gần 2/3 DN trên toàn thành phố vẫn chưa hoạt động trở lại. Theo Cục thống kê TP Cần Thơ, hầu hết các ngành sản xuất, kinh doanh trong 9 tháng năm 2021 đều sụt giảm so với cùng kỳ năm ngoái. Chỉ số sản xuất công nghiệp ước thực hiện 9 tháng giảm 9,77% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, ngành công nghiệp chế biến chế tạo giảm 10,02%, ngành sản xuất và phân phối điện giảm 6,75%; nhiều sản phẩm giảm mạnh so với cùng kỳ.

Cụ thể như phi lê đông lạnh giảm 9,86%; gạo xay xát giảm 24,35%; thức ăn gia súc giảm 30,65%; quần áo may sẵn giảm 13,05%; dược phẩm giảm 29,04%; xi măng giảm 24,46%... Ngoài ra, vốn đầu tư toàn xã hội trên địa bàn thành phố từ đầu năm đến nay đạt thấp. Hoạt động ngành vận tải, kho bãi cũng gặp nhiều khó khăn...

Nhóm ngành nông, lâm nghiệp tăng tỷ trọng nhưng thủy sản suy giảm. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến các tỉnh, thành ĐBSCL. Nuôi trồng thủy sản không bị ảnh hưởng nhiều bởi giãn cách nhưng các DN chế biến thủy sản lại bị ảnh hưởng nặng. Bởi yêu cầu phương án sản xuất "3 tại chỗ", DN thủy sản khó đáp ứng. Việc "ngăn đường, cấm chợ" gây đứt gãy chuỗi cung ứng và tiêu thụ sản phẩm thủy sản tại thị trường nội địa cũng như xuất khẩu.

Bí thư Tỉnh ủy An Giang Lê Hồng Quang (bên phải) trực tiếp kiểm tra công tác phòng, chống dịch, duy trì sản xuất tại Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu thủy sản An Giang.

Riêng ngành thủy sản phục hồi phụ thuộc lớn vào quyết định của chính quyền về việc không yêu cầu DN sản xuất trở lại bằng phương án "3 tại chỗ" và hoạt động vận tải, logistics phải được thông suốt. Các DN thủy sản ở ĐBSCL nếu thực hiện sản xuất "3 tại chỗ" hay "1 cung đường, 2 điểm đến" nguy cơ buộc phải đóng cửa bởi ngoài chi phí logistics, chi phí xét nghiệm cho công nhân bình quân mỗi tháng rất cao, có khi bằng với mức lương mỗi tháng của một công nhân.

Theo thống kê từ Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam chi nhánh Cần Thơ (VCCI Cần Thơ), ĐBSCL có 2.109 DN tạm ngừng kinh doanh, tăng 23,7%; có 4.557 DN tạm ngừng hoạt động chờ làm thủ tục giải thể , tăng 58,12% so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này cho thấy, số lượng DN rời khỏi thị trường của cả nước cũng như ở khu vực ĐBSCL đang ngày một gia tăng trong bối cảnh tình hình dịch COVID-19 diễn biến phức tạp ở các địa phương.

Nỗi lo chi phí

Theo ông Huỳnh Hải Triều- Phó Giám đốc Công ty cổ phần Chế biến Thuỷ sản xuất khẩu Minh Hải, khi trở lại trạng thái “bình thường mới”, công ty đã nhanh chóng khôi phục nhiều hoạt động sản xuất nhằm thực hiện các đơn đặt hàng của đối tác trong và ngoài nước đã được ký kết, tuy nhiên, do dịch bệnh còn diễn biến phức tạp đã làm cho lượng công nhân giảm rất nhiều so với trước.

Trong số đó, đối với việc thực hiện phương án sản xuất “3 tại chỗ”, “1 cung đường, 2 điểm đến” đã vấp phải một số vấn đề phát sinh tại DN như phát sinh các khoản chi phí duy trì phương án; thiếu cơ sở vật chất để bố trí chỗ ăn, nghỉ, sinh hoạt cho công nhân đúng quy định y tế.

Đồng thời, chỉ có thể huy động 30 - 50% số lượng lao động tham gia phương án, dẫn đến các nhà máy, xí nghiệp không thể vận hành hết công suất. Các DN thương mại gặp rất nhiều khó khăn trong lưu thông hàng hoá, nguyên liệu đầu vào trong sản xuất hoặc sản phẩm thiết yếu cho người dân, thậm chí đôi khi làm đứt gãy nguồn cung.

Với đặc thù ngành kinh doanh phân bón cần nhiều lao động, dù Công ty TNHH MTV Tường Dung An Giang, xã Bình Mỹ, huyện Châu Phú, tỉnh An Giang chấp nhận chịu nhiều chi phí phát sinh của mô hình sản xuất "3 tại chỗ" nhưng thực tế hiệu quả mang lại không cao. Bà Nguyễn Thị Kim Dung- Giám đốc công ty này cho biết, trong điều kiện kho chứa phân bón nóng bức, thiếu chỗ tắm, giặt, vệ sinh và không gian sinh hoạt, nghỉ ngơi nên rất bất tiện cho công nhân.

Mặt khác, công nhân làm việc tại DN đa phần gần nhà nhưng hơn 1 tháng nay không được về nên tâm lý mệt mỏi, căng thẳng, khó tái tạo lại sức lao động. "Nếu kéo dài thời gian thực hiện phương án sản xuất "3 tại chỗ", công nhân sẽ nghỉ việc hết. Nhiều kho phân bón sẽ ngưng hoạt động, chuỗi cung ứng phân bón phục vụ sản xuất nông nghiệp có thể bị đứt gãy".

Cũng theo bà Dung, đối với các DN có nhà máy, kho bãi sản xuất ở "vùng xanh" và người lao động cũng ở "vùng xanh" trong bán kính không quá 5 km nên cho DN chuyển từ sản xuất "3 tại chỗ" sang mô hình "1 cung đường, 2 điểm đến". DN lập danh sách, địa phương xác nhận cho người lao động đi từ nhà đến chỗ làm trên một cung đường duy nhất.

Bên cạnh đó, để mô hình sản xuất "1 cung đường, 2 điểm đến" được vận hành tốt, trạm y tế các xã nên phối hợp với DN thực hiện test nhanh hoặc xét nghiệm PCR mẫu gộp cho người lao động ngay tại nơi sản xuất theo định kỳ 3 ngày/lần và DN chịu chi phí này. Qua đó, hạn chế đông người tập trung về trung tâm y tế cấp huyện, giảm thời gian chờ đợi, bảo đảm an toàn phòng dịch."Tài xế, tài công ở địa phương khác khi vào tỉnh thì kiểm tra kỹ là đúng. Tuy nhiên, đối với tài xế, tài công và công nhân bốc vác trong tỉnh nên cho thời gian test nhanh có thời hạn 3 ngày để thuận tiện vận chuyển, phân phối hàng hóa đến người dân", bà Dung kiến nghị.

Bí thư Tỉnh ủy An Giang Lê Hồng Quang (đứng ở giữa) cùng các lãnh đạo UBND tỉnh trực tiếp kiểm tra công tác phòng, chống dịch, duy trì sản xuất tại Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu thủy sản An Giang.

Chủ động thích ứng

Để thích ứng trong tình hình mới, hầu hết các công ty, xí nghiệp ở ĐBSCL khi mở cửa hoạt động trở lại đã có một số giải pháp thay đổi phương thức sản xuất cũng như trong việc phân phối, vận chuyển, tiêu thụ sản phẩm, nhất là các DN thủy sản.

Trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh COVID-19, nhằm bảo đảm vừa duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh, vừa an toàn phòng, chống dịch, nhiều DN trên địa bàn tỉnh An Giang đã có nhiều sáng tạo trong thực hiện "3 tại chỗ" như Xí nghiệp Cảng Mỹ Thới thuộc Công ty CP Cảng An Giang.

Theo ông Bùi Thành Hiệp- Tổng Giám đốc Công ty CP Cảng An Giang, để bảo đảm hoạt động tại Cảng Mỹ Thới không bị đứt gãy, đơn vị đã cho thực hiện song song 2 mô hình "3 tại chỗ" đối với công nhân ở xa và mô hình "1 cung đường, 2 điểm đến" đối với công nhân ở gần cảng.

Riêng mô hình "3 tại chỗ", Xí nghiệp Cảng Mỹ Thới đã bố trí công nhân ăn uống, sinh hoạt, nghỉ ngơi theo từng cụm. Mỗi cụm không quá 10 người, dành cho những nhóm công nhân từng cụm có ca trực chung; tạo thuận lợi cho công nhân không phải di chuyển quá nhiều từ nơi nghỉ ở trong cảng đến nơi bốc dỡ hàng hóa. Từ đó, hạn chế tiếp xúc, bảo đảm yêu cầu phòng chống dịch, thay vì tập trung tất cả người lao động về cùng sinh hoạt, ăn, nghỉ tại một khu vực cố định.

Còn tại Cần Thơ, Công ty Trách nhiệm hữu hạn may xuất khẩu Việt Thành được đánh giá là đơn vị có phương án sản xuất tốt trong thời điểm dịch bệnh. Hiện công ty có hơn 500 công nhân đang hoạt động. Thời gian qua, nhà máy của công ty vẫn hoạt động theo phương án "3 tại chỗ".

Theo ông Nguyễn Văn Bắc- Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn may xuất khẩu Việt Thành, nhà máy của công ty đang triển khai theo chủ trương của Chính phủ "thích ứng an toàn, linh hoạt". Vì vậy, nhà máy của công ty này vẫn thực hiện phương án "3 tại chỗ" nhưng công ty đang triển khai hướng dẫn, đào tạo người lao động thích ứng phương án sản xuất trong giai đoạn mới "2 điểm đến, 1 vùng xanh" kết hợp "5K+A+L" (5K+an toàn+linh hoạt) tại nhà máy vào ngày 1/11.

Phương án "5K+A+L" được Công ty Trách nhiệm hữu hạn may xuất khẩu Việt Thành triển khai cho toàn bộ công nhân. Người lao động sẽ được hướng dẫn vị trí, khu vực để xe riêng, lối đi riêng, buồng vệ sinh riêng, nơi ăn riêng…Theo đó, trong quá trình triển khai phương án sản xuất "5K+A+L", người lao động sẽ hạn chế tiếp xúc mức thấp nhất.